Рассказ в стихах. Книга издана на 2-х языках – на белорусском и русском.
Александр Слука
Я собрал книгу из произведений написанных в разные годы. В ней и стихи, и миниатюры, и отрывки КВС «МЕТАМОРФОЗЫ» и «МЕТЕЛЬ». Но, что интересное во всех произведениях так то, что наши чувства не меняются в плохую сторону. Это я говорю о хороших людях. А плохие будут наказаны сами. Часть текста ранее была опубликована в книгах «Стремятся мысли вдаль» и «Загадка раздвоений».С уважением, А. Слука
Рассказ в стихах
Книга издана на 2-х языках – на белорусском и русском.
Александр Слука
© Александр Слука, 2024
ISBN 978-5-0064-7428-4
Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero
Да чытача
Вялiкi пiсьменнiк павiнен ахоплiваць
yсе бакi чалавечага iснавання.
Андрэ Моруа
Магчымасць дасягнуць поспеху пры жыццi прадастаyляецца толькi тым, хто паспеy «прачнуцца» да наступлення смерцi. Я лiчу, што сапраyднасць выразу вiдавочная. Бо толькi мэтанакiраванаму i настойлiваму чалавеку, якi валодае глыбокiмi ведамi i разуменнем таго, што ён робiць, дадзена атрымаць поспех. Лянота, невуцтва цi глупства, што, па вялiкiм рахунку, адно i тое ж, нi на мiлiметр не наблiзяць да жаданага, сутнасцю якога, часам, з'яyляецца карпатлiвая штодзённая праца, часам на працягу yсяго жыцця. Чалавек з'яyляецца на свет, каб спазнаваць i тварыць. Калi ён не здольны да гэтага, то жыццё яго пустое i бессэнсоyнае, падобнае сну, хай нават i прыгожаму. Імкненне да зразумення нязведанага, стварэння прыгожага закладзена першапачаткова y кожным з нас. Спачатку яно служыць штуршком да абуджэння, у далейшым жа: рухаючай сiлай на вялiкiм жыццёвым шляху. Шкада толькi, што само абуджэнне надыходзiць у адных раней, у iншых – пазней, у трэцiх – не надыходзiць нiколi.
Безумоyна, чалавек шматгранны. У сярэдзiне кожнага з нас iдзе пастаянная барацьба памiж Дабром i Злом. Адных вядзе i ахоyвае па жыццi светлы анёл, iншых – цёмны. Мы не падобныя адзiн на аднаго. Жыццё на кожнага з нас накладвае свой адбiтак. Аднак, як бы там нi было, у глыбiнi душы y кожнага ёсць нешта добрае, толькi глыбiнi ва yсiх розныя i часам данырнуць у сябе y душы да гэтага добрага не кожны можа. Кнiгi ж заyсёды давалi, даюць i будуць даваць такую магчымасць, бо чалавек застаецца сам-насам з напiсаным. І калi тое, што ён чытае, прымушае яго хоць што-небудзь адчуць i перажыць зноyку нейкiя моманты свайго жыцця, абудзiцца, даyно заснуламу, yяyленню i зноy yскалыхнуцца пачуццям, значыць тое, што напiсана-напiсана нездарма. Вельмi хочацца верыць, што гэтыя апавяданнi змогуць акунуць вас ва yспамiны, прымусiць задумацца над некаторымi пытаннямi, глыбока пахаванымi пад назапашаным хламам праблем, перагледзець па-новаму свае жыццёвыя пазiцыi, а таксама дададуць вам дабрынi, цяпла i душэyнага спакою.
З павагай, А. Слука
P. S. Stihi.by, Stihi.ru, Proza.ru
Частка тэксту раней была апублiкаваная y кнiгах *Iмкнуцца думкi yдалячынь*, *Загадка раздвойванняy*. А. Слука
Празаiчныя мiнiяцюры
Вясна
Вясна-вясна… гэта птушкi; плямы пашарэлага и расталага снегу; пралескi; звонкая iскрыстая кропель; зарослыя елкай распадкi над ракой, якiя дыхаюць па начах белым туманам; нейкi адмысловы хмель бярозавага соку; яркага свiсцячыга ляснога вогнiшча i песнi; на камянях у лясным ручаi мыеш свой твар. Трэба самому адчуць у поyнай меры свежасць росных лясных сцяжынак i пачуць рэха… нервова разамну y руцэ цыгарэту i нецярплiва чыркну запалкай… вясна-вясна… дзiyная пара. Заyсёды перадае гэта пачуццё, прыносячы часам нейкае трывожна-тужлiвае адчуванне неyладкаванасцi i нязбытнасцi чагосьцi. У грудзях шчымлiвае пачуццё чагосьцi адыходзячага, незваротна страчанага, ня выяyленага. Страта сцiскаючым комам падкочвае да горла, выклiкае боль растання i нязбытных надзей… вясна-вясна… толькi потым, праз шмат гадоy, я зразумеy, што гэта было развiтанне са сваёй уласнай юнацкасцю…
Другi шанец
Наступiy момант, якога так доyга чакалi адны i так моцна баялiся другiя.
Сёння супрацьстаянне дзвюх цывiлiзацый скончыцца. Мяркуючы па yсiм, гэта будзе апошняя бiтва для нас, бо рэшткi нашых ударных брыгад, сабраныя па yсёй галактыцы, уяyляюць сабой ужо далёка не той магутны кулак, якiм яны былi яшчэ нядаyна. Вартае жалю вiдовiшча – тры дзясяткi скатаваных, якiя прайшлi некалькi запар бiтваy, крэйсераy, трэць з якiх ужо не y стане манеyраваць i yхiляцца, i некалькi сотняy такiх жа патрапаных знiшчальнiкаy «Іголка» супраць клiнка смерцi крэатаy – армады, якая складаецца з сотнi баявых машын. Машын, якiя на парадак пераyзыходзяць нашы i па yзбраеннi, i па хуткасцi. Машын, якiя нясуць на сваiх бартах больш за дзве тысячы звышхуткiх знiшчальнiкаy.
Бязлiтаснасць крэатаy нам добра вядомая. Яны пазбаyленыя якiх-небудзь пачуццяy, акрамя нянавiсцi i жадання бязмежнага панавання, таму разлiчваць на якое-небудзь гуманнае стаyленне з iх боку да сябе y выпадку паражэння не прыходзiцца. Усе з нас гэта добра разумеюць i ведаюць, як зрэшты, ведаюць, i тое, што пераможца y гэтай апошняй бiтве yжо вядомы. Нам засталося толькi адно – прымусiць крэатаy як мага даражэй заплацiць за нашы жыццi. Мы – салдаты. Нам не прывыкаць памiраць. Тут, у космасе, гэта адбываецца хутка. Значна цяжэй будзе тым, хто застаyся абараняць планеты. Калi яны не загiнуць у баi, то iх чакае жах крэацкага рабства, павольная смерць ад голаду i хвароб…
Але апошнi загад нам ужо аддадзены, аддавацца развагам няма калi ды i бессэнсоyна.
Я на сваёй «iгле», разам з рэшткамi маёй эскадрыллi iду y апошнюю атаку. Стрэл i… Адразу ж за iм асляпляльная yспышка y маёй галаве…
Няyжо я так хутка загiнуy? Не, быццам бы жывы, але дзе я? Белы пакой без дзвярэй, без вокнаy, пасярэдзiне стол. Я ляжу на iм, не прывязаны, але рухацца не магу – маё цела мяне не слухаецца. І галасы – жорсткi мужчынскi i пяшчотны меладычны жаночы. Пра што кажуць – не разабраць. І зноy yспышка. Перад вачыма з шалёнай хуткасцю змяняючы адзiн аднаго, праносяцца карцiны, якiя выклiкаюць у мяне то дзiкi жах, то бязмерную радасць, то гора, то шчасце, то трывогу, то сум, то надзею. Дыхаць становiцца yсё цяжэй i цяжэй. Затым раптам усё знiкае, становяцца чутныя галасы. Пра што кажуць не разабраць. Шум i боль у галаве не даюць засяродзiцца. Галасы становяцца yсё цiшэй i цiшэй, як быццам кудысьцi аддаляюцца. Прападаць. І зноy yспышка y мозгу. І зноy карцiны, цi дакладней будзе сказаць кадры войнаy i свету, пакут i асалоды, любовi i нянавiсцi. Сэрца, здаецца, выскачыць з грудзей. Паветра вакол стала густым, як кiсель – хапаю яго ротам i п'ю глыткамi. На гэты раз перадышка яшчэ карацей. Боль становiцца яшчэ мацней. І галасы, неразборлiвыя галасы, якiя змяняе чарговы паток кадраy пра зло i дабро, хлуснi i праyдзiвасцi, подласцi i сумлення, пачварнасцi i прыгажосцi.
Мой мозг ужо гатовы лопнуць ад усяго yбачанага. З вачэй градам льюцца слёзы болю, крыyды, нянавiсцi, прыкрасцi, радасцi i шчасця адначасова. І я крычу. Крык выносiць yсе прывiды. І становяцца чутныя галасы. Выразны жорсткi мужчынскi: «Ну, што скажаш?». З апошнiх пакiнутых сiл напружваюся, каб пачуць адказ, але жаночы голас гучыць вельмi цiха, каб разабраць тое, пра што гаворыцца. Чамусьцi менавiта гэтая немагчымасць пачуць сказанае y адказ мяне пачынае мучыць мацней, чым боль i yсё yбачанае мной раней, але бялявы туман засцiлае мае вочы, прадвеснiк чарговы yспышкi, прымушае мяне y думках рыхтавацца да чарговай порцыi катаванняy. Але нiякiя катаваннi не наступаюць. Туман рассейваецца раптоyна. Я разумею, што зноy знаходжуся за штурвалам сваёй, ужо не раз латанай, ладна патрапанай, «iголкi». А эфiр жа проста-такi раздзiраюць здзiyленыя воклiчы маiх субратоy: “ Што адбываецца? Што здарылася? Гэта проста немагчыма».
Перад вачыма yзрушаючая карцiна – караблi крэатаy, развальваючыся на часткi, ператвараюцца адзiн за адным у груды бясформеннага металалому. Крыкi непадробнага здзiyлення паступова змяняюцца крыкамi радасцi i весялосцi: «Перамога! Мы перамаглi!».
І вось толькi цяпер, я, нарэшце, чую адказ. Чую яго выразна i ясна. Ён бесперапынку гучыць у маiм мозгу цiхiм пяшчотным меладычным жаночым голасам: «Яны яшчэ здольныя адчуваць. Яны не безнадзейныя. Дай iм другi шанец, … другi шанец, … другi шанец».
Вайна i Бог
Вайна iдзе yжо даyно. Многiя загiнулi i параненыя, паселiшчы пацярпелi.
Пажылая жанчына перад абразом спытала:
– Ну, навошта нам гэта yсё. Мы y чым вiнаватыя? Бог забыy нас.
– У яе галаве загучаy нейкi голас:
– Не. Бог не забывае нiкога. Вы яго забылiся. Вось у чым праблема…
Чараyнiк
Сёння я сеy i задумаyся. Што было рабiць на працы?. Нiчога не атрымлiвалася. Усё валiлася з рук. Раптам званок. Пайшоy адкрываць з маiм нiшчымным тварам…
Чалавек апрануты, як з iголкi. Прадставiyся i пачаy нешта казаць. Я не разумеy адразу, але потым пачаy разумець, чым далей, тым цiкавей. Хто ён такi? Задумацца. Бо yсё валiлася i выхад прапанаваy гэты чалавек. Выхад просты: папрацаваць на сябе i на… яго! І як проста! Маладзец. Адкуль ён узяyся? Ды якая рознiца. Калi прапануе, трэба браць i працаваць. Спытаy у чалавека, што рабiць? Тады той прапануе yвайсцi i падпiсаць паперы. Гэта заняло мала часу. Чалавек адкланяyся i сышоy…
Падышоy да акна, паглядзеy, запалiy цыгарэту i задумаyся. Як там усё y мяне пойдзе заyтра? Добра… што будзе, то будзе… Трэба паесцi. Прыгатаваць што-небудзь. Нават не думаючы пачаy рыхтаваць i здзiвiyся. Прыгатаваy так, як у рэстаранах атрымлiвалася. І апетыт быy. Дзiyна? Што са мной такое? Уключыy тэлевiзар. Так, спаць захацелася… спаць, так спаць.
Ранiца сонцам сустрэла. Адразу y ванну i паесцi. Увогуле, гатовы на працу. Спусцiyся па лесвiцы i пайшоy думаючы. А, што думаy… Усё нармальна было: з людзьмi, з абсталяваннем, з стаyленнем… я проста быy шчаслiвы!
Дзень пайшоy за днём. Купiy машыну. Потым кватэру. Затым дзяyчыну знайшоy такую, якая менавiта тая! Я тройчы быy шчаслiвы! Як своечасова зайшоy чалавек да мяне. Малайчына! Сапраyды – бярэш i працуеш. І тады yсё будзе. І yсё!.. Толькi са сном дрэнна раз у годзе. Я разбiты yвесь yстаю, але гэта праходзiць. Лiчу, што гэта з працай звязана. Але на працы yсё добра. Чалавек, якi адразу падышоy i спытаy: «Як справы?». «Нармальна. Хацеy вам сказаць… дзякуй!» – я адказаy. «Дрэнна спаy?» – зноy ён, як адчуваy. «Так. Зараз пройдзе. Будзе нармальна», – кiyнуy я. «Ты больш дрэнна не спiш» – сказаy Чалавек i знiк. Праца за працай i праца за працай, не было калi адпачыць. І што, канкрэтна, засынаy я дома, як забiты. Я зноy успомнiy яго фразу. Ён – чараyнiк.
З часам я пачынаy стамляцца. Потым усё больш i больш. З'явiлася yтоенасць, хацелася схавацца i заплюшчыyшы вочы адпачыць. Мяне знайшоy чалавек. Уважлiва агледзеy i сказаy: «Ну, што? Сядзiш? Не можаш больш?». «Больш не магу» – я выцiснуy з сябе. Чараyнiк радасна палез за паперамi – «Тут напiсана…». «Мне yсё роyна» – я сказаy. Але ён не спыняючыся – «Мне належыць твая душа!»… Безвыходнасьць…
Жаночая доля
Чаканне. Чаканне было большай часткай яе жыцця. Спачатку, яшчэ y школе, яна чакала яго погляду. Затым, з замiраннем сэрца – кожнага спаткання з iм. Калi ён паступiy у ваеннае вучылiшча, з нецярпеннем чакала кожнага яго прыезду. Моцны, упэyнены, прыгожы. Ён трывала заняy месца y яе сэрцы з юнацтва, не пакiнуyшы на гэта нiякiх шанцаy усiм iншым. З iм яна заyсёды адчувала сябе спакойна. З iм яна была шчаслiвая. Але за yсё y жыццi трэба плацiць. І за шчасце таксама. Яна плацiла. Плацiла бяссоннымi начамi, калi ён быy на баявых дзяжурствах, плацiла сваiмi перажываннямi, плацiла доyгiм чаканнем сустрэчы. Часам вельмi доyгiм чаканнем. Але ён заyсёды вяртаyся. Вяртаyся з усмешкай i велiзарным букетам кветак. Абняyшы яе i пацалаваyшы, казаy: «Я дома, гэта табе». Гэтыя моманты былi для яе самай вялiкай узнагародай за яе адзiноту. А потым у яе жыццi з’явiлася маленькая радасць, якая пастаянна крычыць. І адзiнота знiкла. Яго змянiла турбота якая расце, i пакутлiвая трывога за жыццё мужа, таму што гэты год, якi падарыy ёй сына, разам з iм падарыy i Аyганiстан. А праз восем месяцаy – боль i смутак. У гэты раз па вяртаннi не ён, яму дарылi кветкi. Моyчкi, сцiснуyшы зубы i гуляючы жаyлакамi…
Першыя месяцы пасля пахавання мiнулi для яе як у тумане. Толькi дзякуючы сыну яна змагла паступова акрыяць ад страты. Дзiця паглынала yвесь яе час. І толькi начамi, калi ён засыпаy, вярталася адзiнота i душылi слёзы. Але яна навучылася з гэтым змагацца – яна пачала палiць. Дым, палягчаючы боль, супакойваy. Шмат начэй ёй правесцi з цыгарэтай i кубкам кавы на пустой кухнi, перш чым да яе зноy вярнулася чаканне. Чаканне вечара, калi яна, нарэшце, зможа забраць з садка сына. Затым, з’явiлася чаканне яго вяртанняy iз школы, чаканне першых спартовых поспехаy. Шмат вады yцякло, перш чым жыццё наладзiлася, i яна перастала праводзiць доyгiя ночы y гутарках з фотаздымкам. Усё сваё матчына каханне, усю сваю душу яна аддала сыну. Не, яна не песцiла яго, бо жыццё не песцiла яе. Аднак ён заyсёды адчуваy пастаянны клопат мацi i рос каханым, разумным, прыгожым юнаком, цешачы яе сэрца. Яна цвёрда для сябе вырашыла, што ён не стане вайскоyцам, але пасля заканчэння iм школы, да яе зноy прыйшло чаканне. Чаканне яго прыездаy у адпачынак, прыездаy такога ж прыгожага, упэyненага, моцнага, якiм калiсьцi быy яго бацька. І кожны раз, сустракаючы яго, яна пра сябе думала, як яму iдзе вайсковая форма. Кожны раз, вярнуyшыся, ён урываyся y хату маладым буйным ветрам, несучы перад сабою вялiзны букет кветак i, цалуючы яе y шчаку, казаy: «Ма, гэта табе». І яна зноy была шчаслiвая. А пасля кожнага ад’езду зноy яго чакала. Затым у яго з’явiлася тоненькая дзяyчынка, якая сваiм з’яyленнем прынесла y яе жыццё зноy чаканне. Чаканне хуткага вяселля, затым чаканне yнукаy. І так усё жыццё. Чаканне. Чаканне. Чаканне…
«Мусiць, менавiта так я i скончу гэтую кнiгу. Дзяyчынка, унукi – вельмi добра, вельмi» – зрабiла запiс y нататнiку. Сонца yжо амаль зайшло. Наступiy яшчэ адзiн цёплы, зацiшны, вясновы вечар у яе жыццi. «Ну, што ж, час дадому» – падумала яна i, схаваyшы пад хустку, сiвую пасму валасоy, паднялася з лавачкi. У апошнi раз дзелавiта агледзела наведзены парадак i, сказаyшы, маладзенькаму лейтэнанту, якi безклапотна yсмiхаyся з фотаздымка: «Прыйду праз тыдзень. Да спаткання, сынок» – злёгку горбячыся, павольна накiравалася да выхаду з могiлак, насустрач адзiноце, якая чакала яе каля yваходнай брамы… Насустрач адзiноце…
Я i востраy
Невядомыя спрачалiся:
– Ён дабяжыць.
– Не. Не дабяжыць.
– Я сказаy, што дабяжыць. У яго веру.
– Не ведаю. З тваiм гэтым: «веру»… Паглядзiм…
Галоyнае памятаю, бег па вулiцы i потым yнiз y люк, потым з люка, i я адзiн у завулку. Усё маментальна адбывалася: з'явiyся вораг. Прапанаваy бiцца, не баязлiвец бо ты (я, у сэнсе) … Мы па крузе ходзiм, потым ён нападае, i я адбiваюся i пераходжу y напад. Яму канец. Ён падае i хапае мяне рукой за горла, я яго дабiваю i адчуваю, што yдары мае слабейшыя. Вораг ляжыць, i я, хiстаючыся, сыходжу. Сеy пад плотам. Адпачыць трэба. Мне адразу лягчэй стала. Потым прайшоy я i yпёрся y будынак. Ён зачынены быy. Абыйшоy яго, зноy плот. Пералез я праз плот i апынуyся y садзе, раптам убачыy дзяyчыну. Яна глядзела на мяне i yсмiхнулася. Яна прыгожая. Я такiх не бачыy: уся падабраная, твар з зялёнымi вачыма, yюцца валасы. Так, яна прыгожая! Я спытаy нешта, яна адказала. Не памятаю, пра што размаyлялi. Мне было добра з ёй…
Зноy я на вулiцы адзiн. Што такое? Бачу yверсе па вулiцы шмат людзей. Я пайшоy туды. Падыйшоy, а там… прыгажосць. Цэлы горад. Я зарыентаваyся, знайшоy дом i пайшоy да яго. Як усё гэта y мяне атрымлiваецца? Як я ведаю куды iсцi? Быццам унутры мяне сядзiць нехта. Прыкра. Добра, зайшоy у дом, у мяне пакой, праз акно гляджу на двор. Лёг паляжаць i заснуy: мы прыплылi y горад затоплены. Дакладна, мы! Мой сябар, дзяyчына з зялёнымi вачыма. Яны засталiся на караблi, а я пералез у дом. Там шмат было каштоyнага. Я сабраy i… выпусцiy мяшок у ваду. Нiхто не падняy. Дзяyчына каля мяне апынулася, пагладзiла мне галаву i пацалавала мяне! Гэты мяшок не хваляваy больш мяне, нiколi! Важна, што яна мяне пацалавала! Якi прыемны сон. Я паглядзеy у акно: дзецi гуляюць, людзi праходзяць. Сябар iдзе! Я y акно, крычу яму. Ён не бачыць мяне. Я крычу гучней! Сябар павярнуyся i заyважыy мяне! Ён сказаy: «прывiтанне-пакуль». Я яго спытаy пра нешта, ён спынiyся i сказаy, што са сваiмi бацькамi гаварыy. Ён пойдзе да iх, спяшаецца. Значыць, я зноy адзiн застануся. Сеy пачытаць i кiнуy…
Невядомы:
– Нешта y яго не атрымлiваецца. Я табе казаy, А ты са сваiм «веру». Зараз, я яму перашкоджу-паглядзiм. Ха-ха.
– Ты знахабiyся. Нельга перашкаджаць.
Я зноy лёг i заснуy. Прыснiyся сон: неяк жылi з дзядулем. Я не мог хадзiць, праблема з нагой. Дзед дапамагаy мне ва yсiм (маю коyдру паправiць, палiць дасць, выклiча каго трэба). Неяк ён паправiy мне падушку i заyважыy, як я yбачыy нешта. Моyчкi дапамог, а я з адкрытымi вачыма спаy. Ён здзiвiyся. Думаy, што я там бачу? Гэта я бачыy свайго каня у сне. Бераг, мора i я. Затым, карабель прыплыy. Конь дапамог мне да карабля даплысцi. Потым мы на караблi пайшлi y мора. Я закiнуy сетку, i яна налавiла метал (мячы, шчыты, аyтаматы, лом жалезны). Дрэнныя справы. Што рабiць? Далей – горш. Я пачуy, што мая нага стала задняй нагой жарабца. Не змог бегаць, не змог хадзiць. Паспрабаваy масажаваць, але не дапамагала гэта мне. Узяy нагу, павярнуy, што яшчэ зрабiць? Стаy яе бiць, бiць, бiць… Гэта дрэнна. Я прачнуyся i yстаy. Задумаyся.
Невядомыя:
– Ты брыдка зрабiy. Не лезь да яго.
– Не. Я ж сказаy табе. У яго не атрымаецца. Нi-чо-га.
Седзячы, я зноy заснуy: выйшаy на вулiцу, i даганяе жонка. Пакiдае дачку мне i з'язджае. Мы з дачкой любiм адзiн аднаго. Мала y нас часу. Заyсёды. Так i цяпер, мы забеглi на рынак i потым згубiлiся. Я yбачыy дачку i yсё. Пайшла яна. Я жыy у доме адзiн i раптам прыехалi да мяне. Выйшла жонка, дзецi i мужчына. Чаго яна прыехала? Навошта дзяцей i мужыка прывезла? Дзецi не мае. Толькi дачка мая, узрост, праyда, у яе iншы. Мужык вiтацца палез да мяне, але я адмовiyся. Павярнуyся да жонкi i на ёй крыж паставiy. Пайшоy я да сябе. Неяк я сустрэy у доме ворагаy i сяброy. Пачаy гаварыць з усiмi i зразумеy, што нiчога не атрымлiваецца. Дом быy пашкоджаны, столь упала, сцяна завалiлася. Гэта i не давала мне пагаварыць з усiмi. І вось з'явiлася дзяyчына. Яна ведала, што я чакаy яе. Абняла мяне i сказала, куды мне iсцi. Па жоyтай сцежцы, нiкуды не зварочваць. Я быy ёй так рады… трэба прачнуцца. Тэрмiнова. Годзе. Я прачнуyся i… пайшоy па жоyтай сцежцы.
Невядомыя:
– Ты мне перашкаджаеш. Зноy урываешся са сваёй дзяyчынай, i мае страсцi развальваюцца.
– Я не дам табе гадзiць. І так ты сапсаваy будучыню яму. Ён дойдзе да вострава. Так будзе. Я сказаy.
Я апынуyся y лесе. Патоку перайшоy i бачу катэры. Мая нага зноy у заднюю нагу жарабца ператварылася. Божа мой, не магу iсцi. Мяне сустрэy чалавек i дапамог дабрацца да катэра. На iм ёсць усё, каб я змог абслужыцца. Толькi я лёг, так мая нага прыбегла, нават дзве! Я звар'яцеy… сабраyся з сiламi, заплюшчыy вочы i паспрабаваy устаць. Усё атрымлiвалася, i я быy у альтанцы. Альтанка прыгожая. Такiх не бачыy. З кiмсьцi размаyляю. Мужчына цi жанчына? Можа, з альтанкай размаyляю? Нiчога не разумею. Раптам, задняя сценка раскрылася i жоyтая сцяжынка. Я па ёй дайшоy да ракi. Убачыy, як купаецца дзяyчына. Я прыгледзеyся… гэта яна! Дзяyчына з зялёнымi вачыма! Я абдымаю яе! Яна кажа, што пара мне iсцi. Я пытаюся: «Ты кiнеш мяне?». «Не, – кажа яна, – я буду з табой, толькi пазней». Цалуе мяне i паказвае, куды iсцi. Сама растварылася, я адзiн стаю. Павярнуyся i пайшоy наперад. Праз 50 метраy я спынiyся. Пад нагамi туман. Я асцярожна пайшоy. Туман знiк. Я yбачыy прыгажосць. Можна прысесцi i разгледзець яе. Я yбачыy, што плыву на гэтым востраве. Уся зямля yнiзе. Прыгожа…
Жанчына y лекара спытала:
– Доктар, ён будзе жыць?
– Мы yсё зрабiлi. Усё залежыць ад яго. Пачакаем тыдзень…
Я апынуyся y лесе. Патоку перайшоy i бачу катэры. Мая нага, зноy, на заднюю нагу жарабца ператварылася. Божа мой, не магу iсцi. Мяне сустрэy чалавек i дапамог дабрацца да катэры. На iм ёсць усё, каб я змог абслужыцца. Толькi я лёг, так мая нага прыбегла, нават дзве! Я звар'яцеy… сабраyся з сiламi, заплюшчыy вочы i паспрабаваy устаць. Усё атрымлiвалася, i я быy у альтанцы. Альтанка прыгожая. Такiх не бачыy. З кiмсьцi размаyляю. Мужчына цi жанчына? Можа, з альтанкай кажу? Нiчога не разумею. Раптам, задняя сценка раскрылася i жоyтая сцяжынка. Я па ёй дайшоy да ракi. Убачыy, як купаецца дзяyчына. Я прыгледзеyся… гэта яна! Дзяyчына з зялёнымi вачыма! Я абдымаю яе! Яна кажа, што пара мне iсцi. Я пытаюся: «Ты кiнеш мяне?». «Не, – кажа яна, – я буду з табой, толькi пазней». Цалуе мяне i паказвае, куды iсцi. Сама растварылася, я адзiн стаю. Павярнуyся i пайшоy наперад. Праз 50 метраy я спынiyся. Пад нагамi туман. Я асцярожна пайшоy. Туман знiк. Я yбачыy прыгажосць. Можна прысесцi i разгледзець яе. Я yбачыy, што плыву на гэтым востраве. Уся зямля yнiзе. Прыгожа…
Жанчына y лекара спытала:
– Доктар, ён будзе жыць?
– Мы yсё зрабiлi. Усё залежыць ад яго. Пачакаем тыдзень…
Васiльковае неба над намi…
Васiльковае неба – гэта было першае нешта, што ён убачыy, а потым прыемна адчуy кагосьцi, i гэты хтосьцi з ласкай абдымаy яго – гэта была яго мама, але ён не ведаy, як назваць iх. І наогул не ведаy, як называецца yсё. А потым жыццё яго навучыла. І ён вырас, i стаy тым, хто любiць сынам, мужам i бацькам; стаy цярплiвым да yсяго: да расстанняy, да хвароб, да гэтай смерцi, на жаль…
Але ён стараyся І будзе старацца змагацца з усiм, што перашкаджае людзям жыць шчаслiва. І цяпер, яго задача была не прапусцiць ворага… У яго y падначаленнi было 100 салдат-хлапчукоy, але моцных духам… І яны не аддалi ворагу нi пядзi зямлi… І яны справiлiся з гэтым!..
І таму ён пра сябе прасiy прабачэння i y iх, i y iх бацькоy, i yспамiнаy, як ён быy юнаком, як пакахаy дзяyчыну, як яна падарыла яму траiх дзетак… Убачыць бы iх…
У апошнi раз мiргнулi павекi i y апошнi раз паглядзеy на Васiльковае неба…
Мiрнае Васiльковае неба над намi… над намi… над намi!
Матылёк
Яна была выдатным матэ-фiзiкам. У яе была адна задача. Сядзела y разлiках i… не атрымлiвалася нiчога. Адносiла разлiкi да прафесара. Ён прачытаy i сказаy: «Не ведаю. Трэба падумаць. Гэта думка добрая. Давай думаць». Удваiх i так, i гэтак. Не атрымалася апошняя формула. Яна думала, як вырашыць гэта… праблема… iённы, тэрмаядзерны, плазменны i на антыматэрыi, але яна лiчыла новы… наогул…
Яна прачнулася рана. Не хацелася yставаць. Такi сон убачыла прыгожы! Хутка яна павiнна паляцець. Далёка. Да зоркi. Там планету знайшла. З сну такi яркi матылёк перад вачыма лётал, вёy яе, а потым паляцел. Добра гэта цi не? Ну, вядома добра. Галоyнае, думаць пра гэта добра, значыць, будзе добра! Яна прыняла душ, села есцi i думала, думала i думала: формула! Трэба будзiць свайго прыгажуна. Мой красавец! Пайшла будзiць. Села каля яго, загледзелася, паправiла валасы y яго. Ён прачнуyся i спытаy:
«Добрай ранiцы, ты yжо сабралася? Мяне не пачакала, мiлая?».
«Добры. Я хацела, каб ты паспаy. Сняданак табе гатовы. Уставай не спяшаючыся, не куды не спознiшся» – пацалавала яго.
«Зразумеy, таленцiк» – адказаy ён.
«Стой, дай дастану y цябе з вока сон, ха-ха», – смеючыся, казала яна.
Ён павалiy i пацалаваy яе. Яна адбiвалася ад яго, а потым здалася яму. Ёй падабалася, як ён здабываy яе. Кожнай дзяyчыне падабаецца, як хлопец дамагаецца яе. Калi хлопец гэта той. Тут, менавiта, той хлопец. Ён яе любiць.
Яна паклала валасы свае i зноy задумалася, i зноy матылёк прыляцел i махнул крылом…
Ён спытаy, што здарылася y яе? Яна yсмiхнулася i нiчога не адказала. Усё добра y яе… Выйшлi з хаты i пайшлi на возера, кажучы пра yсё. Так i дайшлi назад. Зайшлi y хату. Ён сабраy усё, пацалаваy яе i пайшоy па справах. Яна села y крэсла, паглядзела запiсы свае. Усё не y парадку… потым засмяялася нечаму… Стала пiсаць i… вось формула! Яна зразумела, у чым справа. Матылёк! Ён дапамог думаць! Дапiсала i паглядзела напiсанае. Так. Задача зроблена! Яна перачытала яшчэ раз i зразумела, што любiць яго, свайго. Успомнiла, як ён яе дамагаyся – гэта галоyнае. Гэта каханне. Матылёк узмахнул крылом i паляцел…
Я глядзеy на ваду
Так-а, сiтуацыя… Успамiны… ён вяртаyся дадому. Дадому! Там чакае яна, жонка. Мiлая, любiмая! Сэрца стук-стук. Яго сэрца. Яно любiць яе. А мозг яго? Вядома, таксама любiць. Толькi цiха любiць. Думка заyсёды yзнiкае, i нiчога не зробiш: абдымаеш яе yсю, ад галавы да ножак, падняy бы i насiy яе. Як ён яе любiць! Пакiваy галавой, узяy цыгарэту i закурыy. Як падумае пра каханую, адразу yлезла yспамiн. Ён быy спакойны, але yспамiн… моyчкi пакурыy, устаy i прайшоyся, знайшоy сябе i прысеy, зноy падумаy пра яе… Як цалаваy… Калi прыеду дадому? На гадзiннiк паглядзеy. Хутка. Ну, хутчэй бы. Хачу дадому. Цягнiк прыйшоy, ён узяy рэчы i хуткiм крокам накiраваyся дадому. Вось пад'езд, кватэра, дзверы. Заходзiць у кватэру. – Я y хаце, – падумаy ён. Прайшоy да далёкай пакоя i… ён стаy на парозе i не змог гаварыць… яна з мужчынам у ложку… пачырванела. Нешта яму кажа. Мужчына накрыyся коyдрай. Яны, як дзецi малыя… спалоханыя… нават бiць няма каго. Балюча y грудзях. Ён забраy рэчы i сышоy. Выйшаy з пад'езда, як у тумане, закурыy, дастаy бутэльку гарэлкi i выпiy. Ноч цёплая была. Падумаy i пайшоy на рэчку. Ранiцай сябе прывёy у норму. Зайшоy у краму, купiy паесцi, гарэлкi, цыгарэт. У краме дзяyчына не магла справiцца з торбай: з яе выпадае то чай, то сухары. Ён усмiхнуyся, дапамог ёй.
Куды торбу данесцi вам? Вы yжо злыя на iх (чай i сухары), – спытаy дзяyчыну.
Я не злая, проста стамiлася з iмi ваяваць. Тут, побач. Дзякуй.
Ён данёс ёй, аддаy i пайшоy. Куды-невядома… ён сам не ведаy куды. Пайшоy да ракi. Там месца нядрэннае знайшоy. Уладкаваyся, выпiy, паеy, закурыy i глядзеy на ваду. Ён бы глядзеy на ваду бясконца. Успамiны яго там… складана было… тут жонка падклала… так-а…
– Вы будзеце доyга сядзець? У вас здарылася нешта? – дзяyчына спытала.
– Не зразумеy. А вы адкуль?
– Як торбу аддалi, дык я паглядзела, куды вы пайшлi. Я люблю гэтае месца. Часта глядзела на ваду. Шукаць вас не трэба.
– Мудрая вы. Чымсьцi дапамагчы трэба?
– Дапамагчы? Не. Я yжо сабрала yсю смеласць: хадзем да мяне.
– Мiлая дзяyчынка, ты не баiшся?
– Раней я баялася, але цяпер я не баюся.
Вось так яны перайшлi на «ты»…
Ён паглядзеy на яе, цiкавая бо. Што яна знайшла yва мне? Не прыгажун, накшталт. Ён пайшоy да яе. Па дарозе разгаварылiся, пра yсё. Ім нiчога не перашкаджала гаварыць. Як-быццам, выгаварыцца трэба iм. Яны былi шчаслiвыя казаць… яна палюбiла яго. Ён ведаy гэта. Якая цудоyная дзяyчына. У яго yзнiкла стаyленне да яе, можа, мацней, чым у яе да яго. Яна стала для яго… Каштоyнай Дзяyчынкай! Ён з'ехаy, трэба было, але паабяцаy прыехаць. Цяпер, ехаy да яе, але прыехаy… у пустыню. Яе не было… загiнула… Яна тут загiнула, там нашы хлопцы гiнуць… чаму iх усiх бярэ смерць… На рэчцы ён глядзеy на ваду… успамiны яго…
Сусвет
Яны спяшалiся насустрач адзiн аднаму. У iх зноy будзе цэлы дзень. Галоyнае, цэлы дзень. Трохi пагулялi i зайшлi y нумар. Зайшлi? Забеглi! Потым усё закружылася…
– Ты мяне любiш?
– Так. Я так цябе люблю. Нават растлумачыць цяжка. Проста люблю, i yсё. Проста люблю.
– Я хачу даведацца, наколькi моцна любiш?
– Ты хочаш ведаць? Ну, добра. Зараз паспрабую растлумачыць. Ты бачыла Сусвет?
– Так.
– Мы ведаем, што бясконцы.
– Са школы.
– Так i любоy мая… бясконцая! Сусвет i любоy падобныя. Менавiта гэтым: бясконцасцю i… сiлай!
Яны сядзелi y самалётах i думалi пра адно, пра каханне. І кожны ляцеy да мужа i да жонкi… Сусвет.
Война глазами детей
***
Я с ним познакомился дома. Его звали Марлен Михайлович Полозов, с 1930 г., жил в д. Красная. Сам найти хотел р-н, но не успел, заболел. Знаю, что Гродненская область.
Интересный человек он был, сколько знал, умел делать… Да-а… Я попросил рассказать о войне, а он посмотрел на меня и говорит:
– Нет, не хочу.
– Марлен Михайлович, ну, пожалуйста, расскажите хоть немного. Я запишу, потом книгу издадим. Вот в чём проблема.
– Точно будешь издавать?
– Обещаю.
– Ну, смотри.
Он сел, подумал и начал рассказывать:
– Красиво не умею говорить, но как-то так. Жил тогда у дяди. Так в жизни бывает. У нас был 1942 год. Я во дворе был, что-то делал. Полицаи заходят. Двое. Я голову опустил и котелок, по-моему, чищу. Надо мной полицаи посмеялись:
– Давай, старайся. Мы подойдем – проверим. Чистый или нет. Где дядька?
– У хаце.
Они зашли в дом, уселись и ждут пока дядька бутэльку принес, огурцов, картошку. Полицай говорит:
– Мало принёс. Может нам посмотреть? Так найдём.
– Ваше право. Ничего нету.
Полбутылки сразу выпили полицаи и смеются над дядей:
– Не бойся. Мы – власть! Если что – будешь на ветре качаться.
Тут, немец заходит и в дом. Он увидел это: полицаи едят, а дядя стоит перед ними. Немец поднял их и всыпал:
– Нельзя посадить за стол? Вон отсюда. Пришли (плохое слово), идите, выполняйте дальше!
Полицаи повернулись и ходу с нашего дома. Немец посадил дядю, сам присел. Начал расспрашивать сколько картошки посадили, кто ходит на работу, кто не ходит. Про картошку дядя знал, а кто ходит – кто не ходит не знал. О чём они, не знаю я, но полицаев он погнал. Вот так.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «Литрес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/pages/biblio_book/?art=71219383) на Литрес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.