Нязнiклыя
Дмитрий Максимович Акулич
Прайшло каля месяца з таго часу, як свет спасцiгла катастрофа. Амаль усё чалавецтва таемна знiкла. Прырода хварэе, а гарады павольна ператвараюцца y пыл. Палiна была адной з тых, хто адчуy на сабе горыч усёй трагедыi. Не губляючы надзеi, што яе дачка жывая, яна y адзiночку спрабавала супрацьстаяць зменам. Але пасля, дваццацiчатырохгадовая напалоханая дзяyчына сустракае адважнага хлопца Мiкалая. Яна даведваецца ад яго, што ёсць месца, якое прымае тых, хто выжыy. Натхнёная магчымасцю сустрэць там дачку, Палiна адпраyляецца з хлопцам у доyгi шлях. Цяжкая дарога адкрывае iм сур'ёзныя выпрабаваннi новага свету. Страх, боль, кашмары, iстоты – будуць рабiць замах на iх жыццё. Цi зможа Палiна yбачыць яшчэ сваю дачку? І цi iснуе на самой справе тое бяспечнае, загадкавае месца, аб якiм казаy Мiкалай?
Дмитрий Акулич
Нязнiклыя
I
Горад Гомель, што знаходзiyся на паyднёвым усходзе еyрапейскай краiны, не стаy выключэннем з усiх гарадоy вялiкага свету. Ён таксама змянiyся, пагрузiyшыся y маyклiвыя пакуты i y павольную гiбель мiнулага. Усяго за дзве цёмныя летнiя ночы гарадскi шум ацiх: змоyклi людскiя размовы, знiк хаос, спынiyся рух вулiц, застылi маторы машын. Толькi рэдкiя спевы птушак i дзiкiя галасы пакiнутых дамашнiх жывёл разбаyлялi сабой поyную цiшыню. Вялiкi горад нетаропка знiкаy, ператвараyся y парашок, нiбы сточваyся, як жалеза на тачыльным каменi. Высокiя будынкi першымi сустрэлi невядомую з'яву: дахi i сцены верхнiх паверхаy шматпавярховых будынкаy не спяшаючыся абсыпалiся, бетонны цвёрды матэрыял паступова ператвараyся y сухi пыл. Прырода паныла i павольна адаптавалася да недахопу чыстага святла, да рэдкiх празрыстых дажджоy. Вецер быy зменлiвым, часта мяняy свой характар. Ён, то y злосцi ганяy шэрасць i хаваy бетонным прахам паверхню вялiкага абласнога цэнтра, то па-добраму дарыy лёгкую прахалоду.
Час бег. Прайшло yжо некалькi тыдняy пасля першай цёмнай ночы. У гэтую сераду сонца yжо цяжка апускалася на гарызонт, нiбы замучылася глядзець, як змяняецца зялёная планета. Вялiкая вогненная зорка са смуткам хавалася за высокiмi паyсцёртымi i яшчэ ацалелымi дамамi. Вечар плаyна сплываy да чарговай сляпой ночы.
Па лесвiцы васьмiпавярховага дома, у самым цэнтры шчыльна забудаванай часткi горада, бегам наверх падымалася дваццацiчатырохгадовая цёмнавалосая дзяyчына Палiна. На ёй была цёмна-зялёная тонкая куртачка з металiчнай жоyтай зашпiлькай-маланкай, чорныя нагавiцы i чорна-белыя кеды. За спiной боyтаyся шэры заплечнiк з рэчамi першай неабходнасцi. Дзяyчына спяшалася схавацца ад надыходзячых страхаy ночы, ёй трэба было схавацца да цемры, знайсцi зацiшнае месца. Падняyшыся на пяты паверх, у мiнулым дванаццацiпавярховага будынка, яна yбегла y адчыненыя дзверы чужой кватэры. Палiна апынулася y калiдоры. Шэрая прастора памiж сцен насцярожвала, i з-за змрочнай бачнасцi, сэрца працягвала хутка бiцца, быццам ногi yсё яшчэ неслiся па прыступках. Палiна выцягнула драyляную светла-жоyтую бiту, якая тырчала з яе шэрага заплечнiка. Дзяyчына, перажываючы за сваё жыццё, двума рукамi моцна сцiснула рукаяць сваёй прылады i спалоханымi вачыма стала аглядаць вузкае памяшканне. Яна нетаропка пайшла па калiдоры. Страшна было мiмаволi думаць аб смерцi, уяyляць, што з якога-небудзь пакоя выбежыць неразумнае дзiкунства. З асцярогай дзяyчына агледзела yсю плошчу чужой кватэры. Тут даyно нiкога не было. Тады яна апусцiла рукi i пазбавiла цела ад напружання. Хутка замкнула yваходныя чорныя дзверы кватэры, затым зайшла y далёкi самы светлы пакой, дзе аконны праём выходзiy на захад. Палiна вырашыла застацца тут, у дзiцячым пакоi. У далёкiм левым куце стаяy белы стол, на iм ляжала толькi жоyтая прамавугольная рамка з фатаграфiяй сям'i, якая жыла калiсьцi тут. Пад сталом бязладна раскiданыя рознакаляровыя алоyкi. Ад блiзкага левага кута, у бок стала, стаяy шырокi, невысокi, бледны шафа з расчыненымi дзверцамi, з пакiнутымi або забытымi дзiцячымi сукенкамi. Уздоyж правай светлай сцяны, сумаваy адзiн не запраyлены дзiцячы ложак. У сярэдзiне пакоя, на падлозе валялася белае перакуленае крэсла i некалькi кiнутых у спешцы дробных дзiцячых рэчаy. Аселы тонкi пыл быy паyсюль: на падлозе, на мэблi, на тканiнах. У невялiкiм памяшканнi было цiха, усё апускалася y змрок.
Не худая, але зграбная дзяyчына Палiна, падышла да аконнага праёму, дзе не было шкла, а толькi пластыкавая рама, дзе па краях вiселi ружовыя шторы. Яна прастаяла тут каля хвiлiны: папраyляла свае цёмныя кучары, што адраслi крыху нiжэй плячэй, хвалюючы yглядалася y апошнiя прамянi сонца, якiя змрачнелi y гэтак неспакойны час. Жоyтае натуральнае святло мякка краналася яе авальнага белага твару, пухкiх маленькiх вуснаy, роyнага завостранага носа. Адыходзячы агонь трывожыy яе неспакойны стан добрай душы, прадвесцiy цьмяную ноч. Пасля, Палiна апусцiла невялiкiя стомленыя карыя вочы, адкiнула бiту на жоyта-ружовую коyдру, зняла з плячэй свой шэры заплечнiк, кiнула яго каля ложка. Затым, яна падышла да невысокай шафы, з стараннасцю стала рухаць яе y бок выхаду, мела намер схаваць за ёй дзверы. Думкi аб тым, што штосьцi страшнае i злое, можа пранiкнуць у кватэру, не адпускалi яе. Адсунуyшы i перасунуyшы нялёгкi прадмет, як трэба было ёй, дзяyчына yзялася за стол, прыцiснула яго да шафы. Затым дадала да iх крэсла. Дзверы былi забарыкадаваны. Цяпер, Палiна хутка падбегла да акна, шырока развяла па баках, да самага канца, ружовыя шторы – яна баялася прапусцiць першае ранiшняе яркае святло. Затым, выбiyшы пыл з коyдры i падушкi, стомленае далiкатнае цела лягло на мяккi ложак. Палiна схавала сагнутыя y каленях тонкiя ногi. Лягла спiной да сцяны. У адной руцэ, блiжэй да цела, яна трымала бiту, у другой, край коyдры. Адзiнокая дзяyчына адважна спадзявалася спакойна перажыць чарговую цёмную ноч.
З моманту першага жудаснага дня прайшоy амаль месяц. У першыя цяжкiя днi, Палiна спазнала i перажыла многiя пакутлiвыя пачуццi, якiя былi больш за yсё звязаны з знiкненнем яе трохгадовай дачкi. Палiна адмаyлялася мiрыцца з тым, што адбываецца. Дзень за днём яна шукала свайго дзiцяцi, але нiчога добрага з гэтага не выйшла. Спачатку Палiна абнадзейвала сябе, шукала iншых, такiх ж, як яна. Пасля, страцiyшы надзею, паддалася гневу, крыyдзе. З душэyным болем i пакутамi, да яе падбiралiся думкi аб смерцi. Яна страцiла так шмат родных людзей, страцiла сапраyднае правiльнае жыццё, што хацелася заплюшчыць вочы i больш не адкрываць iх. Некалькi доyгiх дзён, яна бедавала, мучыла сябе. Датуль, пакуль не прыняла сапраyднае, навакольныя змены, як рэчаiснасць, у якой ёй давядзецца жыць з не пакорлiвай думкай аб сваiм жывым дзiцяцi. Цяпер быць адзiнокай у вялiкiм горадзе – было страшна i небяспечна. Але Палiна працягвала верыць у iснаванне дачкi, што яна дзесьцi там са сваiм татам. Гэта надавала сiлы. Проста трэба было iх адшукаць. Але дзе яны, куды ёй iсцi – блыталiся думкi. За гэты тыдзень, Палiна не раз падумвала пра тое, што пара б было пакiнуць Гомель, пашукаць людзей за яго межамi, каб не звар'яцець ад адзiноты. «Дзесьцi ж павiнны быць мае родныя?!» – падумвала яна. Але вось менавiта куды бегчы? У якiм кiрунку ёсць жыццё? Яна яшчэ шукала адказ.
Былi ночы, калi дзяyчына заплюшчвала вочы, старалася заснуць, засынала, каб набрацца сiл для яшчэ аднаго вар'яцкага дня. Але бывала i так, што сон у цiхi час не прыходзiy да яе, аддаляyся, баяyся яе страшных разваг. Ужо другi тыдзень Палiна шукала спакойны куток для сна. То дзiкiя крыкi жывёл не давалi спакою, то няyцямныя шоргаты перашкаджалi аднавiць энергiю цела. Што будзе сёння? Яна нават не меркавала. У гэты момант пераходу вечара y ноч, у яе памяцi зноy прабеглi, як слайды, тыя добрыя моманты мiнулага, жывога горада: моманты радасных сямейных урачыстасцяy, твары шчаслiвых родных людзей, смех дачушкi, жывыя yсмешкi. Але затым, усё y галаве хутка памянялася, усплылi жудасныя карцiны, тых падзей, якiя нечакана знiшчылi яе шчаслiвае жыццё. Галава шумела, сэрца калацiлася ад такiх успамiнаy. Хацелася выкiнуць з галавы yсё дрэннае, выдалiць увесь боль апошнiх дзён…
Ну вось, чорны месяц паспяшаyся змянiць аранжавае сонца. Прыйшоy час для цемры. На змену заступiла, усё яшчэ не звыклая для Палiны, непраглядная ноч. Першыя гадзiны y жудаснай абстаноyцы яна старалася зразумець, якiмi будуць яе наступныя крокi заyтрашняга дня. Але потым дзяyчына yсё ж заплюшчыла стомленыя карыя вочы, бо не было тут таго шуму, якi быy бы супраць яе сну. У гэтую ноч Палiну не трывожыла дрыготкае гырканне злых i галодных дзiкiх жывёл, якiя падверглiся страшным зменам. Каты, сабакi блукалi па брудных вулiцах толькi y ночы i y пахмурныя днi. Палявалi на цёплую безабаронную плоць толькi тады, калi святло яркага сонца не асляпляла iм вочы, не абпальвала паyаблезлае цела, тыя адкрытыя yчасткi скуры, што больш не трымалi поyсць.
Ноч – гэта той час, калi Палiна набiралася сiл, або, што часцей за yсё здаралася, яна адчувала страх i прысутнасць невытлумачальнага.
II
Ранiцай, калi сонца паказала гораду yсю сваю круглую форму, лёгкi халодны вецер уварваyся y пакой, дзе яшчэ спала Палiна. Ветрык спачатку дакрануyся да яе цёмных валасоy, а затым дакрануyся да светлай скуры твару. Ён парывамi лашчыy малады твар, гладзiy маленькi нос, спрабаваy абудзiць чалавека. Дзяyчына, удыхнуyшы халаднаватае паветра, рэзка падняла галаву i тулава, адкiнула частку коyдры ад тулава да ног, моцна сцiснула бiту перад сабой. Яна была гатовая махаць палкай з усёй сiлы, гатовая была абараняцца. Але ад каго? У сценах па-ранейшаму была адзiнота. Усё з-за непрыемнага сну, што прыйшоy да яе за пару секунд да абуджэння. Палiна была yстрывожаная i напалоханая. Дыханне пачасцiлася, вочы шукалi прычыну страху. Праз нядоyгi час, яна yсё ж супакоiлася. Перад ёй было амаль усё такiм жа, якiм яна запомнiла гэты дзiцячы пакой, калi клалася y ложак.
Дзверы пакоя былi па-ранейшаму зачынены, захламлены мэбляй. Нiхто не спрабаваy увайсцi y памяшканне. У паветры лётаy пыл, якi добра быy прыкметны yнiзе на святле, асаблiва y адкрытых светлых кутах. Вецер гуллiва залятаy з правага боку ад Палiны, з боку, дзе раней была аконная рама, аконны праём. Зараз жа, пасля некалькi начных гадзiн, замест сцяны з прамавугольным акном, была сцяна з велiзарнай дзiркай. Нiбы нешта з'ела перш за yсё аконную раму, а затым абгрызла бетонную масу вакол праёму, пакiнуyшы толькi металiчныя тоyстыя пруты, якiя тырчалi з рэшткаy сцяны як рашотка. Шторы ляжалi на падлозе i злёгку рухалiся ад ветру.
Палiну не здзiвiла дзiyная дзiрка y сцяне. Ёй гэта было знаёма, палова гарадскiх пабудоy ужо мелi падобныя прыкметы. Высокiя будынкi непрыкметна i хаатычна рассыпалiся ноччу, а днём наадварот слабела хуткасць сцiрання бетонных канструкцый.
Нягледзячы на yсё гэта, не забiваючы галаву жудасным сном, Палiна yпершыню за гэтыя апошнiя пару начэй, нарэшце, выспалася. Цела адчувала лёгкасць i сiлу, з'явiлася жаданне рухацца далей.
Дзяyчына некалькi разоy цiха чхнула, а затым устала з ложка. Пакiнуyшы бiту на жоyта-ружовай коyдры, яна дастала з заплечнiка празрыстую лiтровую бутэльку, напоyненую чыстай вадой i, у першую чаргу, яна памыла твар прахалоднай вадкасцю, пазбавiлася ад часцiц шэрага пылу на скуры. Затым зрабiла некалькi глыткоy свежай вады i вярнула ёмiстасць назад, на месца. Пасля чаго, не спяшаючыся, дастала з невялiкага заплечнiка ахоyную празрыстую маску, накрыла ёй нос i рот. Глыбока yдыхнула i спакойна выдыхнула. Палiна настройвалася на новы шлях, зусiм не ведаючы, што чакае яе далей. Будзе гэта бляклы звычайны дзень, дзе толькi пыл, пошук жылля i ежы, цi ж, зноy прыйдзецца змагацца за жыццё, сустракаючы недружалюбных жывёл у ценi. Дзяyчына накiнула шэры заплечнiк на цёмна-зялёныя плечы курткi, узяла y правую руку светла-жоyтую драyляную бiту. І, перад тым, як адправiцца да дзвярэй, яна падышла да дзiркi y сцяне, адчула парывы ветру, зiрнула на халодны мёртвы горад. Наперадзе толькi пыльныя невысокiя будынкi i шматпавярхоyкi, з якiх тырчала арматурына замест верхнiх паверхаy, як слупы з кароткай стрыжкай. Адна шэрасць, адна заслона тугi. Палiна не адчувала yнутры сябе прыемных перажыванняy, яна праклiнала гэты вар'яцкi час, якi сапсаваy ёй густ да жыцця.
Каля хвiлiны яна тужлiва пазiрала на горад, як на змрочны архiтэктурны жывапiс. Калi дзяyчына падумала пра тое, што пара б пакiнуць пакой i, пара б было yжо спусцiцца yнiз, як тут, усялякiя думкi знiклi з галавы. Халодныя дрыжыкi прабеглiся па yсiм целе. На iмгненне, Палiна застыла, як вада y халодны люты месяц. Ад убачанага сiлуэту yдалечынi, дзяyчына забылася, як дыхаць. Там унiзе, крыху далей школы, вiднеyся чалавечы чорны сiлуэт, якi апускаy рукi i глядзеy уверх. Над iм лётаy нейкi аб'ект, нiбы жвавы дарослы груган, якi кружыyся, узлятаy i апускаyся. Палiна працерла вочы, пераканала сябе, што ёй гэта не снiцца i яе цела тут жа растала. Яна абудзiла y сабе новыя думкi, жадала сустрэцца з чалавекам i адразу кiнулася ачысцiць праход. Матывацыя зрабiла яе значна мацнейшай. Вочы гарэлi надзеяй, што там унiзе яе чакаюць. Хай незнаёмы i чужы, але yсё ж такi чалавек. Маладая i моцная Палiна шумна адсоyвала ад дзвярэй стол i шафу, яна адчувала рэзкiя перамены, уяyляла толькi добрае. Вырваyшыся з дзiцячага пакоя, дзяyчына хуткiмi крокамi прабеглася па калiдоры, выйшла з кватэры i спынiлася на лесвiчнай клетцы. Над яе галавой адкрылася блакiтнае неба, па якiм самотна, быццам карабель у акiяне, плыло белае воблака. «Дзiyна, як жа хутка, за ноч, знiклi верхнiя паверхi гэтага будынку…» – трывожна падумала дзяyчына i зноy паскорыла свае крокi, пабегла yнiз. Гэта быy першы выпадак, калi ноч забрала адразу тры паверхi.
Палiна жвава спусцiлася на першы паверх. З надзеяй, што яна не адна y гэтым горадзе, i з хуткiм бiццём сэрца, дзяyчына выбегла на вулiцу, за жалезныя цёмныя дзверы пад'езда. Тут жа яе сустрэлi непрыемнасць, перашкода i небяспека. Палiну спынiy худы белы сабака, якi выглядаy галодным i хваравiтым. Рэдкiя yчасткi поyсцi, як i светлая скура, былi бруднымi, вочы туманнымi, а белыя iклы, вострымi. І так, як прамое святло сонца было на другiм баку дома, а на гэтым баку лёг халодны цень. Звер адчуваy сябе y бяспецы. Правей ад пад'езда, у лёгкiм змроку, адзiнокi сабака вар'яцка скалiyся i да жудасцi шалёна рыкаy. Яго востры нюх i добры слых сачылi за перамяшчэннем здабычы. Азвярэлая жывёла рыхтавалася накiнуцца на Палiну. Белае святло ранiцы злёгку асляпляла звера. А прамыя, небяспечныя для жывёлы прамянi сонца, якiя маглi абаранiць Палiну, ляглi y некалькiх метрах ад высокага будынка, на дзiцячую пляцоyку. Дзяyчыне заставалася толькi дабегчы да прамога святла i драпежная жывёла адстане. Палiна мацней сцiснула бiту, круцiла галавой, глядзела: то на звера, то на яркае святло цёплых прамянёy. Дыханне было не хуткiм, маска злёгку замiнала yдыхнуць добра i багата вычышчанага ад пылу паветра. Палiна была гатовая бегчы, яна не магла yпусцiць той сiлуэт, што стаяy за навучальнай установай. Але цi зможа яна выратавацца yцёкамi? Дзяyчына сама не y сiлах была адказаць на гэтае пытанне. Трэба было паспрабаваць праверыць гэта. Як толькi сабака зрабiy павольны крок да Палiны, дзяyчына адразу ж рванула з усёй моцы да яркага святла. Сэрца загрукатала, як у зайца, якi iрвануy на yцёкi. Шэры шчыльны пыл пад нагамi, пад падэшвамi чорна-белых кедаy, iмклiва падымаyся, з кожным крокам рос усё вышэй i вышэй, хутка падымаyся да yзроyню каленяy. Палiна не азiралася, у гэтую хвiлiну ёй здавалася, што яна паспее да цёплай, жоyтай плямы. Празрыстая маска на дзявочым твары зусiм не пакрывалася знутры парай, але дрэнна фiльтравала пыльнае паветра на бягу. Стала цяжэй дыхаць. Калi заставаyся yсяго толькi крок да выратавання, дзяyчына адчула, як за шчыльную чорную тканiну яе нагавiц учапiлiся сiльныя скiвiцы вар'яцкага звера. Палiна страцiла хуткасць i раyнавагу, як ссечанае сцябло, яна yпала перад самай мяжой святла. Цела моцна стукнулася аб тонкую паверхню сыпкага пяску, якая хавала пад сабой цвёрдую глебу. Падняyся пыл вакол дзяyчыны i сабакi. Палiна, не губляючы прытомнасць, не губляючы канцэнтрацыю сваiх думак, моцна, двума рукамi, трымалася за сваю бiту. З-за шчыльнага пылу, яна не бачыла сабакi, але адчувала моцную хватку на левай калошы нагавiц. Тады, спалоханая дзяyчына з усёй сiлы махнула прыладай, ударыла дубiнай па галаве лютага звера. Ды так, што палка пераламалася на дзве часткi, пакiнуyшы Палiне толькi рукаятку. Пырснула цёмная кроy ва yсе бакi, скiвiца вар'ята аслабла. І дзяyчына, у наступную секунду, нiбы прабiраючыся праз пясчаную буру, слепа папаyзла наперад.
На адным дыханнi, Палiна выпаyзла з ценю на yчастак, дзе сонечнае святло асвятляла пыл, якi падняyся над яе целам. Дзяyчына yстала на ногi i з цяжкай галавой зрабiла некалькi крокаy, аддалiлася ад цёмнай сцяны шэрых пясчынак. Сонца yдарыла па вачах, павекi крыху апусцiлiся yнiз. Хоць Палiна i была напалоханая, але яна не адчувала панiкi, яе дух быy загартаваны мiнулымi сутычкамi з бязлiтаснымi жывёламi. Яна нават не думала аб тым, мёртвы той вораг цi не. Адкiнуyшы y бок рукаятку бiты, яна падабрала чырвоны кусок жалезнай трубкi, што ляжаy на дзiцячай пляцоyцы. Палiна гатовая была зноy абараняцца. Але было yжо зусiм цiха… Яе галаву асвяжыла галоyная думка а таямнiчым чалавечым сiлуэце, якога яна бачыла з вышынi. Ад таго, i сэрца завялося па-новаму. Дзяyчына не абабiла вопратку, не ачысцiлася ад пылу, трэба было хутчэй рухацца да двухпавярховага будынка школы. Думка прыспешвала, прасiла жаданае. Без аглядкi, iмчась па яркiм плямам святла, Палiна хутка дасягнула мэты, падбегла да патрэбнага месца. Яна стаяла каля школы, што злёгку страцiла сваю цэласнасць. Сцены былi выфарбаваныя y цялесныя, светла-рудыя коляры, шыбы акон знiклi, на верхнiм паверсе дзе-нiдзе рассыпалася белая цэгла. На жаль, тут, побач, зусiм нiкога не было. Дзяyчына пакруцiла галавой, затым пачала шукаць сляды на сухой шэрай паверхнi. Палiна хвалявалася, злавалася на вецер, што лётаy унiзе i псаваy усе неабходныя знакi. Злавалася i раздражнялася з-за таго, што не атрымала тое, чаго чакала. З'явiлiся сумневы наконт цёмнага сiлуэту. Дзяyчына прайшлася крыху далей да больш высокага белага будынку з ацалелым сiнiм дахам. «Магчыма, дзесьцi тут…можа на гэтым месцы я бачыла яго, загадкавага чалавека?!» – яна пачала блытаць сама сябе. Але акрамя маленькiх раннiх пявучых птушак, што невысока лёталi i кружылiся побач, Палiна больш нiкога не бачыла. «Можа мне здалося?!» – падумала яна, i незадаволена скрывiла твар, – «Ну не… Я не з'ехала з глузду! Куды ж ён мог сысцi?»
Палiна схiлiла галаву, працягвала аглядаць новае месца на наяyнасць хоць нейкiх слядоy. Меркавала: не сустрэнь звера на шляху, яна б паспела своечасова, без усялякiх праблем сустрэла б чалавека.
Змарнаваyшы трохi часу, Палiна выявiла ледзь прыкметныя адбiткi ад вялiкiх падэшваy на шэрым пяску. Адчуyшы радасць i трапятанне, што яна стала блiжэй да незнаёмца, дзяyчына за гэтыя цяжкiя тыднi yпершыню yсмiхнулася, расцягнула свае пульхныя ружовыя вусны. Палiна яшчэ больш набыла надзею, што ёсць яшчэ такiя ж, як яна, хто выжыy у гэтым горадзе. Дзяyчына пайшла па следзе, як паляyнiчы за дзiчынай. Ішла па буйных адбiтках мужчынскiх чаравiкоy, якiя вывелi яе на цэнтральную вулiцу, на праспект Ленiна. Шырокi прастор быy захламлены бруднымi аyтамабiлямi, iх было так шмат, што не было вольнага месца нават на ходнiках. Не адна з машын, што праглядалася Палiне, не была пашкоджана дзiyнай з'явай, якая павольна з’ядала горад. Нi фарба, нi гума колаy – зусiм не змянiлiся. Нават дзе-нiдзе шкло заставалася цэлым i запыленым. Палiна yжо бывала тут, але даyно, пару тыдняy таму яна перасякала гэтую вулiцу y пошуках людскога жыцця, у часы, калi яна iнтэнсiyна шукала мужа i дачку. Цяпер, ахапiyшы поглядам праспект, ёй здавалася, што ён заставаyся тым жа: спакойным, маркотным i шэрым. Ну, зразумела, акрамя чалавечых загадкавых слядоy, якiя прывялi яе сюды i тут жа знiклi каля першай легкавой машыны. Але далей, Палiна yбачыла след на капоце i на даху чырвонага аyтамабiля, што стаяy перад ёй. Яна залезла на дах гэтай маленькай машыны, затым па слядах прайшлася y цэнтр шырокай вулiцы, iшла па дахах спячых легкавых аyтамабiляy. Дзяyчына баялася выдаваць голас, баялася вар'яцкiх жывёл, якiя маглi б пачуць яе звонкi тон i акружыць з усiх ценявых бакоy.
Наперадзе, крыху правей, Палiна пачула, як прагучаy нягучны пляск. Хтосьцi зачынiy багажнiк старога аyтамабiля, ажывiy спячы пыл на yсёй машыне. Дзяyчына адразу ж кiнула погляд у бок гуку i мацней сцiснула металiчную трубку y сваёй цёплай правай далонi. Але калi яна yбачыла, як высокi хлопец у чорнай вопратцы i з торбай на плячы yзлез на дах аyтамабiля, затым пераскочыy на iншы – Палiна мацней насцярожылася. Яна быццам засумнявалася, адпусцiyшы свой план па пошуку чалавека, стала моyчкi назiраць. Марудлiвы незнаёмец, то спускаyся да дарогi, то зноy паднiмаyся на машыны, ён штосьцi шукаy, аглядаy салоны i багажнiкi. Не заyважаy, як хаатычна наблiжаyся да дзяyчыны, якая замерла y асяроддзi цёмна-шэрых тонаy вулiцы. Хлопец нервова думаy пра сваё i амаль цалкам аддалiyся ад небяспечнай рэчаiснасцi.
– Добры дзень?! – не гучна сказала Палiна.
Хлопец не пачуy яе цiхi голас, ён працягваy павольна i асцярожна аглядаць аyтамабiлi.
– Гэй! – гучней усклiкнула дзяyчына.
У тую ж секунду незнаёмец ускочыy на аyтамабiльны дах так, быццам яго нехта падкiнуy. Ён выцягнуy з-за рамяня пiсталет. Нервова прыyзняy правую руку, накiраваy зброю на Палiну. Яму здавалася, што чалавек, якi стаiць перад iм, нясе небяспеку. Усё гэта праз складанае жыццё нялёгкiх апошнiх тыдняy, якiя навучылi яго быць больш адважным i дапамаглi адаптавацца да yзлаванага гораду. Свежыя трывожныя моманты памяцi яшчэ кружылi y яго галаве. Малады хлопец некалькi секунд стаяy моyчкi, ён аглядаy Палiну, i yсё больш пераконваy сябе, што перад iм стаiць сапраyдны чалавек. Дзяyчына разглядала хлопца, але не змагла цалкам убачыць яго твар, бо yсё, акрамя яго вачэй, было yтоена пад цёмнай тканiнай. Палiна толькi бачыла перад сабой высокага плячыстага незнаёмца y чорнай вопратцы, якi yсё яшчэ знаходзiyся недалёка ад яе. Яна цяжка yздыхнула, ажывiлася i разгублена сказала:
– Вiтаю.
Замест адказу, хлопец змянiy свой задуменны выраз твару, ледзь прыжмурыyся i асцярожна агледзеyся. Ён пачуy недалёка ад сябе невыразныя гукi i адчуy холад у душы. Пасля чаго, прыклаy паказальны палец да сваiх вуснаy, а дакладней, да тканiны, якая хавала вусны, i цiха вымавiy:
– Цiiiiшэй…
Цяпер было чаго баяцца дужаму хлопцу. Не, не здзiчэлых жывёл, а нешта больш непрадказальнае. Хлопец адвёy пiсталет ад Палiны, прыцiснуy яго да сябе. Затым ён спешна i цiха апусцiy шырокую шэрую сумку на брудны дах суседняга зялёнага аyтамабiля. Павярнуyся за спiну, падняy з багажнiка свой пакiнуты ваенны пыльна-зялёны заплечнiк колеру хакi i стаy трымаць яго y левай руцэ. Хлопец чакаy чагосьцi небяспечнага. Ён уважлiва слухаy, пiльна глядзеy i добра адчуваy. Падкрадваyся жах i лёгкай дрыготкасцю ахоплiваy шыракаплечае цела. Хлопец успамiнаy дрэннае мiнулае, баяyся дапусцiць чарговую памылку.
У душы дзяyчыны нарастала напружанне, яна насцярожана вадзiла вачыма.
Лёгкi вецер нязначна падымаy пыл, забруджваy толькi першы метр ад паверхнi дарогi.
Незнаёмец, пагрузiyшыся y кучу розных клапатлiвых думак, стараyся не толькi сябе засцерагчы, але i зберагчы Палiну. Ён накiнуy на левае плячо заплечнiк, забiты кансервамi i адзеннем. Затым, ён узмахнуy свабоднай далонню, тым самым, паклiкаy дзяyчыну да сябе. Утрымлiваючыся ад слоy, хлопец працягваy пiльна круцiць галавой, халодным позiркам ён шукаy ворагаy за дзяyчынай i каля сябе.
Палiна з лёгкай трывогай зрабiла некалькi бясшумных крокаy у бок хлопца. Не супакоiyшыся, яна паспешлiва думала: што цяпер усё змянiцца, што той незнаёмец апынецца добрым чалавекам, што цяпер будзе прасцей выжываць у змененым свеце. Гэтыя думкi хутка перагарнулiся, калi Палiна спынiлася i адчула спалох. Застаючыся на невялiкай адлегласцi ад хлопца, яна пакруцiла галавой, паглядзела крыху лявей незнаёмца. Нешта незразумелае iмгненна прабеглася yздоyж ходнiка, каля шырокага будынка, за яго спiной. Цёмна-шэры цень, ростам з дарослага чалавека, страшна выслiзнуy ад вачэй дзяyчыны i затаiyся дзесьцi з боку. Палiна прыжмурылася, а затым вярнула вачам натуральную форму i кiнула погляд на хлопца.
– Там. Там нешта ёсць, – у страху, хутка вымавiла яна, паказаyшы левай рукой у левы бок.
Дзяyчына пiльна i спалохана шукала y пыльным паветры невытлумачальнае.
Тады ж хлопец развярнуyся, рэзкiм рухам накiраваy чорны пiсталет у паказанае месца. Але памiж машын, за шэрай пясочнай бурай, нiчога не разглядзець.
– Што ты yбачыла? – спытаy ён цвёрдым тонам.
– Не ведаю, – разгублена адказала Палiна i крыху расслабiла сцiсканне правай далонi з сваёй зброi.
Хлопец апусцiy пiсталет i хутка падышоy да яе. Яны стаялi адзiн насупраць аднаго, на розных машынах, у цэнтры вулiцы. Ён пальцам левай далонi спусцiy з твару чорны шалiк. Перад ёй стаяy высокi, дужы, не надта прыгожы, але прыемны на твар малады чалавек. Яго невялiкая шавялюра рудых валасоy хавалася пад чорнай кепкай. Пад брылём, пад тонкiмi рудымi бровамi, глыбокiя зялёна-жоyтыя вочы. На светлым твары роyны канапаты нос, тонкiя вусны, дробнае шчацiнне на круглявай барадзе.
– Прывiтанне… – з хваляваннем, зноy вымавiла чарнявая дзяyчына. – Магчыма, мне здалося, што тут ёсць хтосьцi яшчэ…
– Не здалося, – самаyпэyнена адказаy ён.
Хлопец не пераставаy аглядаць вулiцу, ён толькi раз зiрнуy у цёмныя вочы незнаёмкi i, з асцярогай, спадзяваyся, не трапiць у нейкую новую пастку. У адрозненне ад Палiны, хлопец за апошнiя цяжкiя днi прайшоy па больш эмацыйным i складаным шляху, таму меy асцярожнасць ва yсiм.
– Яно цябе не кранала? – спытаy ён.
– Што? Хто? – гаварыла яна з яшчэ большым хваляваннем.
– Істота.
– Ты пра сабаку? – выказала здагадку Палiна, гэтая дзiyная размова яе палохала.
– Якiя яшчэ сабакi?! – нервова сказаy хлопец. – Істота, яна была тут, недзе вельмi блiзка ад нас. Але зараз ужо цiха, не вiдаць i не чуваць яе.
Хлопец з большай упэyненасцю, што вакол iх няма нiкога, падумваy аб тым, што пара б ужо вярнуцца дадому. Ён крыху супакоiyся. А вось Палiна заставалася y тым жа напружаным стане, дзе думкi блыталiся наконт незнаёмца. Яна зноy вярнулася да развагi аб даверы. Бо перад ёй стаяy дзiyны, узброены чалавек, якi не праяyляy да яе нiякай усмешкi i здзiyлення. Паводзiy сябе так, быццам сустрэча з чалавекам у змрочны час была для яго штодзённасцю. Яна не разумела яго. Але прыцягненне i вялiкае жаданне пагаварыць з хлопцам, iшло процiвагай усяму. Яны абодва на хвiлiну задумалiся. А калi Палiна захацела нешта вымавiць, дык хлопец апярэдзiy яе.
– Ты адна? – хутка спытаyся ён.
Гледзячы y яе карыя палахлiвыя вочы, ён жадаy пачуць ад яе толькi сумленны адказ.
Палiна злёгку хлуслiва yсмiхнулася, але затым адпусцiла yсмешку i трывожна сказала:
– Адна…
– Добра, – ён паверыy ёй i дадаy, – Ідзём. Пакуль iстота не вярнулася. Потым будзем знаёмiцца. Ідзi за мной.
Цiхенька i yтойлiва ён вярнуy пiсталет назад, не хацеy больш палохаць дзяyчыну зброяй. Затым прыкрыy нос i рот тканiнай, пайшоy па легкавых аyтамабiлях за торбай, якую раней давялося пакiнуць. Пасля спусцiyся yнiз да ходнiку, устаy ля шматпавярховага будынка. Паглядзеy на Палiну, падаy ёй руку i дапамог далiкатнай дзяyчыне спусцiцца.
– Ідзi за мной. Калi хочаш выратавацца, то не адставай. Ідзем, – сказаy ён i павярнуyся спiной да дзяyчыны.
Хлопец зрабiy пару крокаy наперад, затым павярнуyся.
Палiна заставалася стаяць на месцы, яна не пакiдала пыльную прастору сярод мёртвых машын i дамоy. Не так яна yяyляла гэтую сустрэчу. Яна насцярожана паглядала на незнаёмца.
– Ідзем жа! Нам трэба, як мага хутчэй, пакiнуць праспект, – сказаy хлопец. – Цi я пайду без цябе!
Палiна не да канца разумела, ад каго i куды яны бягуць. А паводзiны хлопца выглядалi праyдзiвымi. Больш за yсё, дзяyчына баялася зноy застацца адной. Таму, ачысцiyшы галаву ад усялякiх падазрэнняy, Палiна пайшла за iм.
Як па лабiрынце, двое хутка прабiралiся па вулiцы вiляючы y транспартных перашкодах. І як толькi яны выйшлi са стоyпатварэння легкавых аyтамабiляy, хлопец вымавiy:
– Трэба перачакаць. Пераканацца, што нас не пераследуюць. Тут ёсць кавярня, непадалёк. Там адседзiмся.
– Так. Добра, – суха адказала Палiна.
Ён рэдка глядзеy на яе, часцей кiдаy свой погляд на гарадскiя шматпавярхоyкi, на цёмныя вуглы i маленькiя вiхуры гуляючага ветру. Адчуваy сябе, як уцякач.
Яны пайшлi далей. Абыйдучы адзiн вуглавы дом, прайшоyшы праз двор, якi быy пусты ад аyтамабiляy, яны выйшлi на дарогу. Перайшоyшы яе, хутка падышлi да кавярнi, якая размяшчалася на першым паверсе пустуючай шматпавярхоyкi. Тут, у франтальнай частцы кавярнi, былi раскiданыя сталы i крэслы, але сама тэраса ацалела. Каля yваходных дзвярэй нiзкарослыя туi схавалi свае зялёныя сукенкi пад шэрым пылам. Хлопец адчынiy белыя дзверы, не прапускаючы Палiну наперад i не ступiyшы за парог, ён прасунуy толькi галаву i агледзеy прастору. Тут не было свежых слядоy на тонкiм пылу i, хлопец увайшоy унутр. Палiна пераступiла вулiчнае меню i yвайшла yслед за iм.
Маленькае памяшканне было yтульным: на сценах вiселi люстэркi i карцiны. Там жа, ля сцен, стаяла некалькi высокiх канструкцый з палiцамi, на якiх былi акуратна расстаyленыя розныя дробныя прадметы. На падлозе карычневыя канапы, белыя крэслы i драyляныя сталы – усё было на сваiх месцах. Лёгкi пыл атулiy спакоем усю кавярню. Тут не хапала толькi людзей: наведвальнiкаy за сталом, ветлiвых афiцыянтаy, жывых зносiн, цеплынi жыцця. Палiна yяyляла, як яшчэ месяц таму тут усё было iнакш: як за дзвярыма шумеy горад, як шматлюдна мiльгалi за шклом сiлуэты.
Тады Палiна зачынiла yваходныя дзверы, павярнула зашчапку. Яны знялi свае маскi, адкрылi твары. Хлопец павольна апусцiy свае рэчы на канапу, так, каб не патрывожыць аселы пыл. Цяпер у яго было значна больш часу, каб пазнаёмiцца з дзяyчынай, даведацца пра яе. Трохi пачырванелыя вочы Палiны i яе стомлены выгляд не псавалi yсю прыгажосць яе мiлага твару. Яна моргала чорнымi вейкамi, разгублена думала пра сваё, у яе было столькi пытанняy да незнаёмца, што яна заблыталася y iх. Хлопец некалькi хвiлiн нясмела разглядаy дзяyчыну, а затым спакойна сказаy:
– Можаш ужо кiнуць…
– Што?
– Сваю зброю. Яна вiдавочна будзе бескарысна супраць iстоты.
– Ах, гэта, – яна зiрнула на доyгую чырвоную трубку. – Я знайшла яе на дзiцячай пляцоyцы, калi разламала сваю бiту аб галаву шалёнага хворага звера. І ведаеш, гэта зброя выдатна падыходзiць для барацьбы супраць дробных вар'яцкiх жывёл. Так што, я яе пакуль пакiну.
– Хм…добра. Мяне завуць Мiкалай.
– Палiна.
– Ну, што ж Палiна… – сказаy рудавалосы хлопец i адышоy да столiка, – Я ведаю, табе хочацца абмеркаваць шмат што, як i мне, але давай гэта перанясем на пазней, на iншы час. Пакiнем усе важныя пытаннi на потым. Добра? Мне трэба засяродзiцца, падумаць аб нашым выжываннi.
Хлопец узяy сурвэткi са стала i працёр iмi мяккую канапу, затым стол.
– Можаш сюды сесцi, а я пакуль буду сачыць за вулiцай з акна… – сказаy ён.
Яна прысела на канапу.
– Добра. Але я не разумею, ад каго мы yцякаем. Мiкалай, хiба не прасцей трымацца сонца, яны ж вiдавочна баяцца прамога сонечнага святла?!
– Выкажу здагадку, што ты кажаш зараз пра мутаваных жывёл. Але я зараз кажу не пра iх… Ты вады не хочаш? У мяне y заплечнiку ёсць.
– Вады?! Не, дзякуй. У мяне ёсць свая, – яна здзiвiлася, як хутка змянiлася тэма iх гутаркi. – Можа, ежа ёсць?
– Так. Але прыйдзецца пачакаць…не хвалюйся, хутка паснедаеш… – прамовiy ён.
«Зноy трэба чакаць. Не люблю чакаць!» – падумала Палiна i адвяла вочы на карцiну, што вiсела на адной з сцен.
– Ну, быццам нiкога, – працягваy сачыць за вулiцай хлопец. – Яшчэ дзесяць-дваццаць хвiлiн, для дакладнасцi, i сыдзем адсюль.
– Куды пойдзем? – спытала яна i паглядзела на Мiкалая.
Пасля яе слоy прагучаy гучны, пiсклявы, страшэнны крык за сценамi кавярнi. Быццам дзiця шалёна закрычала ад пакут. Быццам нехта завыy з глыбокага калодзежа, звонка, i y той жа час глуха, данёсся доyгi адчайны вiск.
Палiна здрыганулася, устала з канапы i выйшла y цэнтр памяшкання. Яна нiколi раней не чула гэты жудасны гук. Сёння, яе эмоцыi, нiбы арэлi, якiя гойдалiся ад лёгкага хвалявання да трагедыi.
– Нi слова! – з прыкрасцю прамовiy Мiкалай.
Неадкладна ён кiнуyся да сваiх рэчаy: накiнуy на плячо заплечнiк, падняy сумку. Пасля падбег да дзяyчыны i моцна схапiy яе за руку.
– Ідзем, – ён пацягнуy яе за сабой.
Двое павольна пакiнулi галоyнае памяшканне, iшлi па вузкiм калiдоры да запаснога выхаду. Тут жа Палiна спынiла хлопца i сказала:
– Што гэта, што за гукi? Што за крыкi? Дзесьцi паблiзу ёсць яшчэ людзi, яны y небяспецы?! Мы павiнны iм дапамагчы!
– Маyчы… Не гавары нiчога…цiшэй. Гэта не людзi, – прашаптаy ён i адпусцiy яе руку, выцягнуy пiсталет. – Хочаш жыць, слухайся мяне.
– Мг… – пагадзiлася дзяyчына.
– Ідзем, – цiха, з лёгкай хрыпатой, прашаптаy Мiкалай.
Яны выйшлi на заднi двор. І там жа спынiлiся. Хлопец агледзеyся. Тут стаялi невысокiя дрэвы, якiя лянiва калыхалi цёмна-зялёнымi галiнамi. Зялёная высокая трава прабiвалася скрозь ападкi пылу i цягнулася да святла. Некалькi машын хавалiся y шэрым змроку, хавалiся y шырокай ценi шматпавярховых будынкаy. У цэнтры двара быy адзiн невысокi будынак, якi змясцiy у сябе некалькi крамак. Ён быy яшчэ з ацалелым чырвоным дахам i зашклёнымi вокнамi.
З-за прахалоднага ранiшняга ветру, якi стаy узмацняцца i праяyляць сваю актыyнасць, пыл прыгожа разлятаyся. З кожнай гадзiнай шэрасць падымалася yсё вышэй i вышэй.
Маладыя людзi схавалi твары. Пераглянулiся.
Мiкалай павярнуyся да дзяyчыны, блiзка паднёс свае схаваныя за тканiнай вусны да яе левага вуха i цвёрда вымавiy:
– Зараз iдзеш за мной. Толькi не азiрайся. Запомнi! Не азiрайся! – цвёрда, па-мужчынску, – сказаy ён.
Хлопец першым перасёк вузкую дарогу, якую замяло шэрым пяском. Ён накiраваyся y бок закiнутай прадуктовай крамы. Палiна бегла за iм, не азiралася, спрабавала не yяyляць жудасную карцiну, як яе штосьцi схопiць за спiну i пацягне. Але страшныя думкi, ад якiх беглi мурашкi па скуры, усё роyна закранулi яе. Здавалася, што нешта вялiкае i вар'яцкае пераследуе, палюе толькi за ёй. Пры гэтым Палiна адчувала незвычайную трывогу i моцны страх. Было вялiкае жаданне трохi супакоiць свае yяyленнi. Вельмi хацелася паглядзець за спiну i пераканаць сябе y тым, што там усё y парадку. Але рабiць гэтага было нельга. Нездарма хлопец двойчы паyтарыy: «Не азiрайся!». Таму, дзяyчына глядзела толькi на яго спiну, верыла яму, бегла за iм.
Шэрая тоyшча пылу, ад знiклых дахаy i верхнiх паверхаy высокiх будынкаy, змяшалася з ветрам i схавала нiжнюю частку чалавечых целаy. Вышэй пояса, рэдкiм натоyпам лёталi лёгкiя парушынкi, якiя прапускалi праз сябе больш святла i кiслароду.
Мiкалай i Палiна хутка перасеклi дваровую пляцоyку, i выйшлi на Прывакзальную вулiцу. Тут жа, за iх спiнамi, зноy прагучаy адзiн страшэнны нядоyгi вiск. А пасля, дзесьцi з правага боку, пачуyся другi, якi быy блiжэй да iх. З-за жудаснага другога крыку Палiна адчула непрыемны звон у вушах, лёгкае памутненне y вачах. А калi дрэннае самаадчуванне адпусцiла яе, дзяyчына паглядзела на Мiкалая, якi перабiраyся па дахах пакiнутых машын на iншы бок вулiцы. Не раздумваючы, яна хутка yзлезла на першы чорны аyтамабiль i, як толькi вырашыла зрабiць шырокi крок наперад, каб скокнуць на наступны дах, яна зноy адчула непакой. На гэты раз, Палiна адчула невялiкую цяжкасць у дыханнi, яна адчула, як часцiнкi дробнага пылу заляцелi y рот. Дзяyчына закашляла. З-за неачышчанага паветра, аслабла. Выпусцiла металiчную трубку з рук. У празрыстай пластмасавай масцы, насупраць носа, з'явiлася маленькая адтулiна, якая прапускала гарадскi пыл i перашкаджала нармальнаму дыханню.
Мiкалай, апынуyшыся амаль на iншым баку вулiцы, нiбы адчуy, што нешта не так з Палiнай. Павярнуyшыся да яе, ён зараз жа вярнуyся назад. Палiна задыхалася ад з'яyлення yжо новых дробных дзiрак у масцы, кашаль узмацнiyся. Тады хлопец апусцiy сумку, зняy чорную пальчатку з правай рукi i, калi дзяyчына yзняла галаву, ён цёплай далонню закрыy бачныя пашкоджаннi. Мiкалай хутка, трывожным голасам вымавiy:
– Удыхнi паветра, нiбы y апошнi раз. Мы неyзабаве будзем на месцы. Удыхнi i калi я прыбяру далонь, затрымай дыханне. Ты мяне зразумела?
Палiна падняла yверх вялiкi палец правай рукi. Яна глыбока yдыхнула, набрала y сябе, як мага больш, паветра. Затым прыбрала руку хлопца i шырокiмi крокамi пайшла наперад, перайшла вулiцу. Мiкалай таксама спяшаyся. Для абодвух было дзiyным, што маска з моцнага матэрыялу стала падводзiць. Станавiлася яшчэ больш неспакойна. Цяпер Палiне было не важна, куды вядзе яе хлопец – хацелася хутчэй схавацца ад пылу i задыхаць на поyныя грудзi.
Яны перайшлi дарогу i апынулiся ля невялiкай будаyнiчай крамы. Вокны якой былi забiтыя тонкiмi лiстамi фанеры i yсякiм iншым цвёрдым смеццем. Сцены перасталi быць белымi ад прыставучага шэрага пылу, якi абляпiy краму з усiх бакоy. На адным баку, уверсе, ледзь праглядалася рэклама. Моцныя чорныя yваходныя дзверы мелi глыбокiя драпiны. Яны былi надзейна зачынены знутры, а каля ручкi, злева, на сцяне, была чырвоная кнопка.
Да крамы першым падбег Мiкалай, ён спусцiy з твару ахоyную тканiну, нацiснуy на кнопку.
– Яша, дзверы! – выразна, па-камандзiрску вымавiy хлопец.
Затым, вярнуyся жудасны гарадскi крык, i Мiкалай зноy паyтарыy, але на гэты раз больш гучным голасам.
– Дзверы! Яша, дзверы!
Знутры пачулiся пстрычкi, дзверы адчынiлiся i Палiна, куляй, першай увайшла y асветленае памяшканне. Мiкалай зачынiy за сабой дзверы, вярнуy замкi y ахоyны рэжым. Дзяyчына адразу ж зняла пашкоджаную маску, далёка адкiнула яе. І, не заyважаючы вакол нiчога, некалькi разоy глыбока yдыхнула. Затым яна хутка задыхала чыстым паветрам, выраyняла дыханне. Тады, Палiна заyважыла перад сабой невялiкага чорнага сабаку з рудымi лапкамi i з сiнiм аброжкам. Добрая жывёла весела сустракала гаспадара i госцю, шустра махала хвастом. Палiна y той жа момант здрыганулася, тузанулася ад нечаканасцi i прыцiснулася спiной да дзвярэй. У яе памяцi прамiльгнулi yсе дрэнныя выпадкi за гэты апошнi жудасны месяц. Выпадкi былi звязаныя з хворымi, вар'яцкiмi жывёламi, якiя накiдвалiся i гналiся за ёй. Мiкалай заyважыy гэты спалох Палiны i паспяшаyся яе супакоiць. Ён выдатна разумеy, чаго баялася дзяyчына, ад чаго яе невялiкiя вочы сталi шырэй.
– Палiна, усё нармальна! Усё добра! Не бойся. Сабака сапраyдны, правiльны, добры. Яша не шалёны звер. Супакойся. Ён такi ж, як i мы. Як ты i я. Здаровы.
Чорны сабака без перапынку махаy хвастом i па-добраму глядзеy на Мiкалая, затым на госцю, потым зноy на гаспадара. Рудыя круглыя вочы жывёлы былi прыгожымi, неслi ласку i цеплыню.
– Варта было б мяне папярэдзiць, – ажыyлена сказала Палiна.
– Калi? – сказаy Мiкалай, пацiскаючы плячыма.
– Добра, я y парадку… Я звыкнуся.
– Тады пазнаёмся. Гэта Яша – мой адзiны сябар, якi yвесь гэты пракляты час ратуе мяне сваёй прысутнасцю з дня y дзень. Табе няма чаго баяцца, ён добры сябар.
– Добра… – прашаптала дзяyчына i адлiпла ад дзвярэй.
– Цяпер, нам трэба павольна зняць з сябе пыльную вопратку. І кiнуць яе вось сюды, – хлопец паказаy на кардонную вялiкую скрыню. – Як пыл асядзе, я yсё ачышчу. Такiя yжо y нас тут правiлы, – усмiхнуyся Мiкалай i працягнуy, – А пакуль, давай-ка мне сюды свой заплечнiк. Пакiнем яго тут.
Ён дапамог Палiне зняць цяжкi шэры заплечнiк з яе далiкатных плячэй, апусцiy яго yнiз, паставiy каля скрынi. Затым, ён пакiнуy свае сумкi побач, пагрузiy брудную вопратку y скрыню, узяy з свайго заплечнiка некалькi рэчаy i паглядзеy на дзяyчыну.
– Палiна, ты прывыкнеш да Яшы. Давай жа, пакiдай пыл ля дзвярэй i падыходзь. А я пакуль пайду, пакармлю сябра, – адышоy ад Палiны Мiкалай i, не змаyкаючы, спынiyся ля маленькага драyлянага стала, – Сёння я знайшоy нешта асаблiвае, мясныя кансервы. Праyда, толькi тры, астатнiя yжо сапсавалiся, уздулiся. Ну, ты ведаеш, як зараз, з прадуктамi iдуць справы. Палiна, ты мяне чуеш? Не саромейся, размяшчайся. Ведаеш, у мяне ёсць яшчэ кансерваваная садавiна. Ты любiш ананасы?
Дзяyчына працягвала стаяць каля дзвярэй, павольна разглядала yсё памяшканне, не спяшаючыся здымала пыльную вопратку. Унутры, маленькi будынак стаy не падобны на будаyнiчую краму, цяпер гэта быy маленькi yтульны домiк, дзе yсё было акуратна расстаyлена на месцах. Тут, недалёка ад Палiны, на кручках вiсела чыстае адзенне, на палiцах знаходзiлiся важныя i ацалелыя iнструменты, а yнiзе, сумавалi банкi з фарбай i вялiкая колькасць пяцiлiтровых ёмiстасцяy з вадой. Далей, у правага краю, тоyсты матрац з чырвона-сiняй коyдрай i падушкай, тут жа карычневы ложачак для сабакi. Лявей цёмны стол i розныя прадметы: ад дробных дэталяy да вялiкiх рэчаy. Было тут i камп'ютэрнае чорнае крэсла, сiнi чамадан i розныя сумкi. Злева двое белых дзвярэй, што хавалi iншыя памяшканнi. На падлозе было занадта чыста i акуратна. Над столлю, у левым далёкiм куце, шумеy прыбор для ачысткi паветра.
Дзяyчына прыбрала пыльную вопратку y скрыню, паказала сябе y зялёнай тонкай цiшотцы, у зялёных нагавiцах i чорных шкарпэтках. Яна працягвала сцiпла стаяць ля yваходных дзвярэй, бегала вачыма па yсiм памяшканнi.
– Палiна?! Ты чуеш мяне? Падыходзь блiжэй, чаго ты там стаiш?! – сказаy рудавалосы хлопец у сiняй кофце i y цёмных нагавiцах.
– Так. Я проста здзiyленая тваiм сховiшчам. Тут столькi yсяго… Мабыць, ты з першага дня тут.
– Можна i так сказаць. Я раней працаваy тут, у гэтым памяшканнi. Праyда, гэта yжо не назваць крамай… Прыйшлося пераабсталяваць памяшканне. Адаптавацца.
Палiна, не адводзячы вачэй ад сабакi, цiха падышла да хлопца.
– Гэта што атрымлiваецца?! Твой сабака адчынiy нам дзверы?
– Так. Яша добра навучаны. Гэта на той выпадак, каб iншыя не змаглi адчынiць дзверы, уварвацца y мой дом з вулiцы, калi мяне няма. Ты не адказала мне, ты ананасы любiш? У мяне ёсць пару слоiчкаy, – ён адышоy ад стала i адкрыy белыя дзверы, увайшоy у маленькае памяшканне якое нагадвала каморку. – Ёсць яшчэ бульба, праyда яе мала, але мы можам зварыць пару… Ёсць салодкае: цукеркi i шакаладкi. Яны y мяне добра захоyваюцца. Што будзеш?
Хлопец корпаyся y кардонных скрынках, перастаyляy iх, шукаy, чым жа пачаставаць госця. Яму хацелася спадабацца Палiне, ён пералiчваy усё, што знаходзiy. Дзяyчына падышла да дзвярэй каморы i загаварыла:
– Зараз не да ананасаy. Ты казаy пра iншых людзей. Ёсць яшчэ людзi, якiя не знiклi? Тыя, якiя з вулiцы спрабавалi yламiцца да цябе… А тыя жудасныя крыкi, якiя я y першыню пачула…чые яны?
– Давай пазней пра гэта пагаворым. Добра? У нас шмат часу. Табе б спачатку памыцца. Валасы вунь, якiя…y пылу. Прывядзi сябе y парадак. Суседнiя дзверы. Там ёсць вада, я збудаваy невялiкi душ. Ты разбярэшся, што i як там працуе, на самай справе там усё лёгка. Павернеш кран i, вада пойдзе. Там i цёплая ёсць. Толькi не занадта захапляйся, – адказаy хлопец i yзяy у рукi невялiкую папяровую скрынку.
– Ах, крута, што y цябе ёсць душ з цёплай вадой!? Я зараз з задавальненнем яго наведаю. Але, ад размоy, ад маiх пытанняy ты не сыдзеш.
– Нiкуды не дзенуся, адкажу на yсе.
Дзяyчына адчынiла дзверы, зiрнула на душавую. Затым адышла, узяла yсялякiя рэчы з свайго заплечнiка, сярод якiх быy завостраны нож з цёмна-зялёнай рукаяткай. Яна схавала яго y чыстым адзеннi i хутка пайшла за дзверы. Палiна не на yсе сто працэнтаy давярала Мiкалаю, бо яна ледзь ведала гэтага чалавека. Але таксама, яна не змагла выстаяць перад душавой i таму, амаль не думаючы, паспяшалася вымыць цела.
III
Замiргалi лямпачкi над столлю. Мiкалай быy устрывожаны тым, што за два апошнiя днi збоi сталi часцей. Быццам нешта намякае на тое, што святло вось-вось зусiм згасне. «Толькi не зараз.» – падумаy хлопец, упрыгожваючы стол ежай. Святло больш не сваволiчала, пакiнула ззаду yсю трывогу прысутных.
Палiна доyга не выходзiла, яна атрымлiвала асалоду ад цёплай вады, якая награвалася ад электрычнасцi. Яна нiбы ажывала, адчувала свабоду, быццам змывала з сябе yсю цяжкую ношу.
Але калi прыйшоy час выходзiць да Мiкалая, дзяyчына схавала невялiкi нож у кiшэнi чыстых чорных спартыyных нагавiц. Яна адчувала yнутры сябе недавер да яго, пужлiвасць.
Палiна выйшла y чорным спартыyным касцюме, якi добра падкрэслiваy яе стройную постаць i высокiя грудзi. Чыстая цёплая скура твару yмомант адчула прахалоду паветра. Холад, як ток, хутка прабегся па yсiм целе i iмгненна знiк. Чорныя кучаравыя валасы блiшчалi ад белага святла, маленькi акуратны нос злёгку паружавеy з-за цёплай вады. Дзяyчына пасля прыняцця душа адчула асалоду, прыемную слабасць.
Хлопец яе сустрэy з зачараваным поглядам i, захапляючыся яе прыгажосцю, паклiкаy да стала. На маленькай прамавугольнай плоскасцi ляжала неабчышчаная, гарачая, вараная бульба, дзве банкi мясной кансервы, адкрыты слоiк кансерваваных ананасаy, шакалад i адзiн яблык.
Палiна спачатку паглядзела на сабаку, якi адпачываy на ложку з закрытымi вачыма, вiдаць, спаy. Затым дзяyчына асцярожна прысела на адзiнае крэсла, спакойна паклала на стол свой завостраны нож i гэтак спакойна сказала:
– Цяпер расказвай, хто ты такi i цi ёсць яшчэ людзi y горадзе. Адкуль тут электрычнасць? І пра жудасныя крыкi не забудзься.
– Добра. Але ты хоць падсiлкуйся. Ты еш, а я табе yсё раскажу.
– А ты што, сам есцi не будзеш? – апусцiла чорныя бровы Палiна i ледзь прыжмурылася. – Спачатку, ты паспрабуй.
Яна вельмi хацела есцi, i тое, што было на стале, спакушала выдалiць голад.
– Ха, ты мне не давяраеш?! Разумею. З твайго боку гэта правiльна. Але зараз усё выправiм, – адказаy з усмешкай хлопец i патрошку пакаштаваy кожны прадукт.
Пасля хвiлiннага маyчання, дзяyчына напала на ежу. А Мiкалай, стаy адказваць на пастаyленыя пытаннi.
– У тую ноч, у першы чорны месяц, да таго, як адбылося нешта дзiyнае, я падпрацоyваy у бары. Першы час, усё было, як звычайна: грала музыка, шумелi наведвальнiкi, прыходзiлi замовы. Ну а праз гадзiну…людзi застылi. Усе, акрамя мяне… Яны каля хвiлiны стаялi нерухома, я спачатку разгубiyся, а потым выйшаy у залу. І людзi, як табун, усе хутка выбеглi на вулiцу. Нiбы iх хтосьцi паклiкаy або спалохаy. Яны не штурхалiся, не крычалi. Без панiкi маyклiва адышлi. Калi y бары застаyся толькi я…я адчуy неспакой, не адпускаy пустую шклянку з рук. Я пайшоy следам за iмi. Хацелася паглядзець, куды yсе yцяклi. «Можа нешта на вулiцы здарылася?», падумаy я. Але там нiчога i нiкога. Пусты горад. Начныя лiхтары згаслi y раз. Не праглядальная цемра акружыла мяне. Цiшыня палохала. А над горадам навiс месяц, дакладней, яго контур. Як кальцо. Магчыма, зацьменне цi нейкая iншая з'ява закрывала яго тады. Карацей, была такая ж цёмная ноч, як учора цi тыдзень таму. Толькi бляклае святло месяца, у абрысе круга, i не адной зоркi. Сувязi не было. Электронiку yсю выключылi. Я правёy пры свечках усю ноч у бары. Ну а пад ранiцу, гарадское святло хаатычна замiгцела. Вулiцы, дамы, зайгралi святлом, як навагоднiя гiрлянды. Потым святло ацiхла… Але y горадзе па-ранейшаму не душы. Я пабег дадому. Праз пару кварталаy пачуy шматлiкiя сiгналы машын, а пасля yбачыy людзей, якiя спяшалiся кудысьцi, уцякалi ад чагосьцi. Тым днём рабiyся хаос, нiхто не адказваy мне, куды яны з'язджаюць. Толькi крычалi на мяне: «Ратуйся! Ратуйся!» Ад чаго? Я не разумеy. Як зараз, памятаю iх страх у шалёных вачах i yвесь спалох унутры сябе. Я не змог дазванiцца да родных, нiякай сувязi не было. Я не ведаy, што мне рабiць…гэта жудаснае замяшанне палохала мяне… Халера, цяжка y душы, цяжка нават цяпер пра гэта казаць…
Палiна пакiнула ежу i, адчуваючы сум, сказала:
– Мне гэта знаёма. Пасля той ночы, у першую ранiцу, я страцiла сувязь з бацькамi i з сястрой. Калi муж шаптаy пра нейкае выратаванне, я трымала дачку за руку i не адпускала тэлефон…мы селi y машыну адправiлiся y бацькоyскi дом, але там нiкога не было, толькi адчыненыя, насцеж, уваходныя дзверы. Мы вярнулiся y аyтамабiль, працягвалi кудысьцi ехаць, а затым спынiлiся, трапiлi y скопiшча машын. Я не ведала, куды мяне вязе муж, ён паводзiy сябе вельмi дзiyна, часта шаптаy нешта. Я yключыла мясцовае радыё, якое чамусьцi яшчэ працавала, жаночы голас усё паyтараy пра самавыратаванне, пра тое, што трэба хутчэй з’язджаць з горада. Я з раздражненнем, у страху, абдымала дачку. Мы прастаялi y дарозе цэлы дзень, амаль не ехалi. Муж не хацеy пакiдаць машыну i пешшу пакiдаць горад. Потым вечар. І так хутка сцямнела, за iмгненне вулiцы сталi чорнымi. У той момант я перастала чуць, мае вушы заклала, а цела i зусiм перастала слухацца мяне, быццам ператварылася y жэле. Я перастала адчуваць, гаварыць. Больш не адчувала дотык дачкi. Тады, у цемры, я страцiла яе, сваю дачку Марыю… Было пакутлiва страшна, хацелася крычаць, шукаць дзiця, але… Я праседзела на заднiм сядзеннi аyтамабiля да ранiцы. У вынiку мой муж, мая дачка, як i yсе, хто быy побач, знiклi. Гэта было жудасна… Я адна засталася стаяць у здзiyленнi, сярод кiнутых машын… Я страцiла яе…сваю маленькую прынцэсу… – Палiна недагаварыла, слёзы хутка скацiлiся з счырванелых вачэй па яе далiкатнаму твару.
Мiкалай апусцiy галаву, пачухаy рыжае шчацiнне на левай шчацэ. Ён успомнiy пра бацьку, аб адзiным родным чалавеку. Палiна выцерла сумныя вочы ад вiльгацi, ёй хацелася хутчэй пагаварыць пра нешта iншае, i яна спытала:
– А ты адкуль?
Хлопец падняy галаву, паглядзеy на Палiну.
– Я жыy у далёкiм раёне, у Валатаве. А бар быy у цэнтры. А асноyная праца была тут, у гэтым памяшканнi…
– А чаму ты застаyся тут, а не дома? Твой дом стаy разбурацца?
– Ды не, на пачатку, горад жа не знiкаy. Але там ужо было небяспечна, было шмат iстот, гэтых стварэнняy. Мне здавалася, што я толькi адзiн выжыy, не ператварыyся y слiзкую, гiдкую iстоту. Я yцёк i схаваyся тут. А там, дома, я прабыy дзесьцi тыдзень i звалiy. Набраyся я тады розных прыгод. Не ведаю, як я яшчэ выжыy. Але, як толькi я абжыyся тут, я здабыy хоць нейкi спакой. Толькi зрэдку стаy наторкацца на няyдачы. І yяyляеш, да нашага знаёмства, дзесьцi сем дзён я быy упэyнены, што я дакладна апошнi, хто выжыy з нашага горада. Я так думаy, шчыра кажучы, пакуль не сустрэy цябе.
– Пачакай, а пра каго ты казаy? Тады, раней, i вось зараз пра iх згадаy, пра якiх iстот? Я цябе не разумею.
– Ты што не сустракала нiкога да мяне?
– Жывёл толькi, хворых жывёл… Ты першы чалавек, якога я сустрэла за гэты доyгi месяц.
Зноy замiгцела святло y невялiкiм памяшканнi. Палiна трохi адцягнулася, а затым сказала:
– Дзiyна, што за гэтыя днi я так нiкога не сустрэла… Хоць я абышла yвесь горад. Дарэчы, я ж i тут была, каля твайго новага дома. Я хадзiла тут у першы тыдзень пасля таго, што здарылася, мабыць, таму мы з табой размiнулiся. Ты быy яшчэ там, на iншым канцы горада… А ты ж не пра жывёл казаy, калi згадваy iстот?! Той страшэнны крык, гэта былi яны, пра iх ты кажаш?
– Так, пра iх. Дзiyна, што ты не сустракала iстот. Я б сказаy, што табе пашанцавала. Не, ну калi б я сустрэy цябе хоць бы на другi тыдзень, то мне б пашанцавала… А вось iстота, гэта жудасць. Непрадказальная, моцная, бясстрашная. Яна ростам, як я цi ты, але выглядае непрыемна. Я спрабаваy прыдумаць ёй iмя, а потым, як бы прывык называць па-простаму – iстота. Я не сустракаy iх занадта шмат, бачыy i бiyся з iмi не толькi y першы тыдзень. Яны, то па адным, то па двое хадзiлi y маiм мiкрараёне. Потым натоyпамi, акупавалi раён, i я перабраyся сюды. Уладкаваyся, змiрыyся з адзiнотай i выжываннем. Тут нiколi не было iстот, у гэтай частцы горада. Але, я сустракаy iх, хiба толькi адышоyшы далей ад свайго прытулку, калi шукаy прадукты. Крамы з прадуктамi станавiлiся yсё далей i далей. Сёння, ты знайшла мяне, а iстота yжо побач. Магчыма, яна сачыла за табой…
– Мне падалося, што ты абвiнавачваеш мяне, у тым, што я прывяла да цябе…iстоту, якую я i y вочы не бачыла?!
– Ды мне пляваць на iстот. Я цябе нi y чым не абвiнавачваю, проста кажу аб тым, што яны цяпер захоплiваюць увесь горад.
– Я амаль месяц блукала па горадзе, але толькi сёння yпершыню пачула крыкi i даведалася пра iстот. Дзiyна гэта yсё… У цябе тут так светла. А адкуль электрычнасць? За першы ж тыдзень усе адключылася.
– Тут, каля чыгуначнага вакзала, яшчэ ёсць электрычнасць. Праyда збаiць yжо, якi дзень. Нават радыё працуе, шыпiць часам, але бывае, што грае музыка, паyтараецца толькi адна песня. Вось лiтаральна yчора, яно зашумела, затрашчала, а затым зноy змоyкла. А пасля маyчання, скрозь перашкоды, загаварыy малады мужчынскi голас. Я блiжэй падышоy да хрыпаты. Хтосьцi казаy. Казаy, быццам на iншай мове. Але я прыслухаyся i разабраyся, пачуy зварот, якi гучаy неяк так: «Увага! Усе хто чуе гэта! Усе хто выжыy! Чакаем вас у Бабруйску. Увага! У Бабруйску! Бабруйск – горад для тых, хто выжыy!» Учора блiжэй да ночы яшчэ паyтаралася гэтае паведамленне. І сённяшнiм ранкам. Зараз, уключу табе, сама паслухаеш.
Мiкалай дастаy з-пад падушкi маленькае чырвонае радыё. Падключыy яго да разеткi i тут жа затрашчаy круглы чорны дынамiк. Затым хлопец выцягнуy доyгую антэну i паставiy прадмет на палiцу, як мага вышэй. Зайграла песня:
«…І не звяртаючы yвагi грому,
Хачу я бачыць твае прамянi!
Каб апынуцца каля дому
І цалавацца ля ракi…»
Мiкалай усмiхнуyся i паглядзеy на дзяyчыну радаснымi вачыма. Палiна павольна yстала з-за стала, калi пачула першыя радкi.
– Я нiколi раней не чула гэтую песню, – сказала яна i падышла блiжэй да хлопца.
Яе вусны yздрыгнулi. Музыка расслабiла душу, былое напружанне знiкла на некалькi хвiлiн. Яна не думала больш пра недавер да Мiкалая, не думала пра iстот. Палiна вызвалiла шкодныя думкi з пасткi памяцi, прыслухоyвалася да выканаyца. Унутры з'яyлялася цеплыня.
Радыё перапынiла цiшынёй мужчынскi голас выканаyца, змоyклi музычныя iнструменты. Нi слоy, нi гукаy. Дзяyчына паглядзела на Мiкалая, у яе карых вачах адбiвалася цёмная думка. Палiна замерла y чаканнi пачуць нейкiя словы ад хлопца. Пачуць ад яго, што зараз прагучыць зварот. Але Мiкалай адразу паказаy незадаволены твар, адвярнуyся i з прыкрасцю вымавiy:
– Ну, вось. Цяпер зусiм сцiхла…
Хлопец пакруцiy антэнай. Зноy зашыпела радыё, як гук залевы. Пачуyшы толькi шум i трэск перашкод, Палiна стала яшчэ больш прыслухоyвацца, чакала той самай аб'явы, пра якую так шчыра i жыва казаy Мiкалай. Толькi шыпячы фон, нiбы рой пчол, нiчога больш не выдаваy. Дзяyчына адышла ад радыё, вярнулася да стала з засяроджаным позiркам. Яна yспомнiла пра дачку, вельмi моцна паверыла y надзею яе адшукаць.
– Гэта дакладна! Мы не апошнiя людзi. Мы ж знайшлi адзiн аднаго, значыць i iншыя аб'ядналiся. Нам трэба y Бабруйск! А што калi яна там?! Не, яна дакладна там! Мая дачка Марыя. Мы павiнны, як мага хутчэй, накiравацца да яе, у Бабруйск! Мне трэба туды, – задуменна, з вялiкiм iмкненнем казала Палiна, папраyляючы свае мокрыя валасы.
Мiкалай прыглушыy радыё, затым выключыy яго. Ён бачыy, як ззяла дзяyчына ад таго, што з'явiлася надзея. Прачытаy па яе выразе твару, што яна поyная рашучасцi пакiнуць Гомель, нават больш, чым ён сам. Хлопец прамаyчаy, прапусцiy усе пытаннi Палiны i прысеy на ложак, пагладзiy сабаку. Затым, ён зноy паглядзеy у ажыyленыя вочы дзяyчыны i сам заразiyся яе yпэyненасцю. «Вось яна, магчымасць вярнуцца да людзей!» – падумаy ён i вымавiy услых iншыя словы:
– Нам трэба прыдумаць, як дабрацца да Бабруйска. Патрэбен план. Я не раз падумваy пра тое, што наш горад можа зусiм знiкнуць…i што я буду рабiць потым?! Мне y галаву прыходзiлi думкi перабрацца куды-небудзь, паглядзець, што робiцца за межамi Гомеля. Але я yсё адкладаy, спадзяваyся, што yсё гэтае невытлумачальнае трызненне спынiцца. Але неяк сур'ёзна я не разглядаy свой сыход, баяyся, што за горадам будзе яшчэ горш, чым тут, баяyся загiнуць хутчэй, чым дабяруся куды-небудзь. Але калi я пачуy па радыё зварот, гэта стала для мяне, як першы крок да выратавання. Я вырашыy усё добра прадумаць, час у мяне быy. Запасы i дах пакуль таксама ёсць. Гэта ж трэба будзе пераадолець дзесьцi палову краiны. А гэта не малая адлегласць, ад Гомеля да Бабруйска…
– Так, ты маеш рацыю. Трэба yсё добра абдумаць, а галоyнае, хутчэй. Бо калi мы будзем марнаваць час, то паветра можа стаць яшчэ бруднейшым. А ежа, яшчэ хутчэй стане знiкаць з палiц, будзе псавацца… Вунь, шматпавярховыя дамы, таксама бурацца. За гэтую ноч адразу некалькi паверхаy знiкла, прама нада мной. І, як ты казаy, iстот тут становiцца больш. Можа вось ён, наш шанец пакiнуць горад?! У цябе ёсць карта? Пашукаем у ёй самы кароткi шлях.
– Няма. Няма папяровай. Была электронная, але сама разумееш, батарэйкi y першыя ж днi хутка страцiлi свой зарад, ператварылiся y парашок. Я абышоy усе крамы электронiкi, што былi паблiзу, хацеy нешта змайстраваць, але няма такой батарэi, што трымала б зарад. Сёння я планаваy прайсцiся па аyтамабiлях, знайсцi нешта вартае, а затым наведаць чыгуначны вакзал… Дарэчы, там дакладна павiнны быць карты з паперы. Зараз я туды схаджу, пакуль не сцямнела. Я yжо бываy там, таму, я хутка, – захапiyся планам Мiкалай.
– А як жа твой квадракоптар? Я бачыла, як ты яго запускаy сёння ранiцай. Як ён мог працаваць? – пыталася Палiна.
– Гэта быy груган, кружыy над мной. Прыстаy. Куды я, туды i ён. Але потым адстаy ад мяне, калi я схаваyся ад яго y будынку. Атрымлiваецца, ты мяне знайшла дзякуючы птушцы?!
– Не зусiм. Я i твой сiлуэт бачыла, – казала яна, – Я хачу з табой пайсцi, па карту!
Хлопец ужо стаяy ля выхаду. Ён збiраyся i рэфлекторна, злёгку yсмiхаючыся, глядзеy на Палiну.
– Не! Не варта, – казаy ён, спяшаючыся да вакзала. – Заставайся тут. Адпачнi. Я не ведаю, дзе i як ты правяла мiнулыя днi, але табе варта застацца тут. Паклапацiся пра Яшу цi хутчэй, ён пра цябе паклапацiцца. Пазнаёмiцеся блiжэй. Бяры тут што хочаш, еш, што хочаш. Усё роyна нам сыходзiць. Так што, збiрай сумкi, шукай усё неабходнае. Я yпэyнены, ты не з тых, хто будзе рабаваць мяне, не з тых, хто задумаy дрэннае. Заставайцеся тут. Так будзе бяспечней для цябе.
Мiкалаю хацелася спадабацца дзяyчыне, таму ён гатовы быy дзялiцца з ёй усiм i iсцi на рызыкоyныя подзвiгi.
Палiна трывожна паглядзела на сабаку, затым падняла вочы на хлопца i сказала:
– Асцярожна…
Мiкалай быy ужо y чорнай вопратцы. Ён схаваy сваю лёгкую yсмешку пад маскай, абаранiy вочы будаyнiчымi шырокiмi акулярамi. Хлопец кiyнуy i хутка выйшаy з памяшкання.
Яша y той жа момант ускочыy, падбег да дзвярэй, сеy насупраць iх i стаy чакаць гаспадара.
– Спадзяюся, ён вернецца. Тут жа недалёка… – спакойна сказала Палiна гледзячы на адданага сабаку, нiбы казала гэта яму.
Яша сядзеy смiрна, ён не паварочваyся на звонкi голас, толькi злёгку паварушыy левым чорным вухам.
IV
У гэтую гадзiну сонца толькi злёгку кранала сваiмi прамымi прамянямi галаву Мiкалая, усё больш цёплае святло растваралася y цяжкiм паветры, у прахалодным парыве шкоднага ветру, якi быy змрочным i непрадказальным. Да сярэдзiны дня летнi цёплы вецер яшчэ больш узмацнiyся. Ён раззлавана гнаy шэры пыл ва yсе бакi, шумеy i гарэзаваy на кожным вуглу, хаваy усю дробязь, што yпала да самай зямлi. Грозны вецер лётаy, нiбы страцiy увесь свой спакой i злаваyся толькi на аднаго Мiкалая. Ён дражнiy хлопца моцнымi парывамi, калi той толькi з'явiyся на вулiцы. Шчодра абсыпаy яго цела дробнымi пясчынкамi.
Шэры сухi пясок, мяккi, як бавоyна, хутка абхапiy i схаваy у сабе чаравiкi Мiкалая. Выйшаyшы з хованкi, хлопец усiм сваiм целам прыняy на сябе бушуючую гарадскую буру. Адчуy, як адзенне yшчыльную прыцiснулася да цела. Моцная дробязь, нiбы yраган пустэльнi, атакавала яго. «Хутка ж памянялася надвор'е», – нядобра падумаy Мiкола i паглядзеy налева. У ахоyныя празрыстыя акуляры жвава паляцеy ледзь прыкметны пыл. Рот i нос пры гэтым быy прыкрыты чорнай тканiнай, якая чысцiла, не прапускала змешаны кiсларод, давала беспраблемна дыхаць хлопцу. Пры такiм надвор'i, трэба было значна часцей замяняць тканiну на новую, чым ранiцай цi ж у вечар. Усе астатнiя часткi цела, ад плячэй i да пятак, адчувалi больш густое зборышча шэрага парашка, якi быццам штурхаy хлопца на першы крок. Мiкалай спачатку пiльна разгледзеy вулiцу, а затым пайшоy у бок вакзала. Ён дастаy пiсталет i yпэyнена iшоy наперад. Справа не заканчвалiся легкавыя аyтамабiлi, якiя мiльгалi, хавалiся y лятучых пясках. Спачатку, злева, моцна дзьмуy вецер, ён iмчаyся з боку пустой прасторы i перашкаджаy Мiкалаю. Але як толькi хлопец дайшоy да першага пяцiпавярховага будынка, якi страцiy толькi шэры дах i частку сцен верхняга паверха – стала спакайней, але ненадоyга. Хлопец спяшаyся, хуткiмi крокамi кароцiy цяжкi шлях. Абышоyшы паркоyку, дзе спалi аблезлыя жоyта-белыя кузава маршрутных таксi, ён павярнуy да палаца культуры i тут жа, праз дарогу, замiльгаy чыгуначны вакзал.
Мiкалай падняyся на ганак палаца. Прыцiснуyся да белай сцяны, каля yваходных зачыненых цёмных дзвярэй. Стаяy пад белым маленькiм балконам i нервова глядзеy, цi няма за светлымi, высокiмi, архiтэктурнымi калонамi бадзяжных жывёл. Прыслухоyваyся да шуму ветру, выяyляy староннiя гукi. Але крыкi i выццё не рэзалi голас пясчанай завеi, хлопец выдыхнуy. Сэрца стала стукаць ледзь цiшэй i павольней. Акрамя шэрай гуляючай буры няма нiчога i нiкога. Мiкалай думаy пра тое, як за адну ранiцу змянiлася яго жыццё пасля сустрэчы з Палiнай. Яшчэ yчора ён баяyся адзiноты, песiмiстычна думаy пра паход у далёкi горад, думаy, што y горадзе больш не засталося нармальных людзей. А yжо сёння, у яго ёсць Палiна, а з ёй: з'явiлася матывацыя, адвага, няма чалавечай адзiноты, няма ляноты i апатыi. Яму хацелася хутчэй адправiцца y падарожжа, пакiнуць гэты апакалiптычны горад i пакiнуць усе перажываннi. Ён спадзяваyся, што на фiнiшы iх чакае лепшае жыццё. Ну а пакуль, гэта не зусiм засланяла яго хвалюючы стан душы. Бо зараз яго больш турбавала дрэнная бачнасць. Ён не быy упэyнены y бяспецы. Не хацелася сустрэць наперадзе свайго шляху або на зваротнай дарозе нядобрую iстоту, а потым змагацца з ёй у пясчанай ценявой буры. Хлопец працёр акуляры, збiраyся yжо сыходзiць з-пад балкона, падумваy зрабiць некалькi павольных крокаy, як затрашчала высокая цылiндрычная калона перад iм – Мiкалай зараз жа выбег на ходнiк, як баязлiвы кот. Яго цяжкiя чаравiкi прыцiскалi, рассыпалi i yздымалi яшчэ больш сыпкага пяску. Вецер заyзята падхоплiваy шэрасць i выносiy яе далей. Архiтэктурная калона прыхiлiлася, легла на сцяну палаца, нiбы з-за знямогi вырашыла задрамаць.
Рудавалосы хлопец хутка пакiнуy звязанае з рызыкай месца. Ён прайшоy праз дарогу, памiж пакiнутымi аyтамабiлямi, i падышоy да вакзала. Хлопец з трывогай зайшоy унутр будынка. Тонкi пласт сухога парашка з бетону i цэглы, быy паyсюль. На падлозе хаатычна ляжалi сумкi i чамаданы рознай велiчынi. Разбiтая люстра ляжала там жа, толькi y цэнтры. Памiж першым i другiм паверхам, на лесвiчнай пляцоyцы, бязрукая скульптура Ленiна, чыя правая рука вялiкiмi кавалкамi разляцелася па прыступках. Усе кiёскi, крамкi, заставалiся такiмi, як да знiкнення жыхароy. Вецер разносiy пыл ад незашклёнага акна з боку чыгункi да выхаду y горад i па iншых памяшканнях. Мiкалай паглядзеy уверх. Дах будынка быy у маленькiх дзiрках, над галавой праглядалася чыстае блакiтнае неба. Хлопец дакладна ведаy, дзе яго чакае папяровая карта з найблiжэйшымi вялiкiмi гарадамi, з мяжуючымi суседнiмi краiнамi. Ён хутка накiраваyся туды. У кiёску, сярод газет i часопiсаy, акуратна ляжала рознакаляровая дарожная карта яго роднага горада i карта yсёй краiны. Як толькi хлопец узяy у рукi невялiкi вертыкальна складзены кавалак тоyстай паперы, ён зноy падумаy пра Палiну. Прадставiy яе мiлы твар, прыгожую yсмешку, як пры яго вяртаннi, яна будзе рада яго адважнаму подзвiгу. Затым, прыемныя думкi адпудзiy звонкi стук. Нiбы хтосьцi выпусцiy тонкую жалезную пасудзiну на мармуровую падлогу. Сэрца зноy забiлася хутчэй. Хлопец насцярожыyся, прыжмурыyся, агледзеyся. Побач нiкога. Мiкалай схаваy карту пад адзеннем у вобласцi грудзей, пасля памяняy тканкавую маску на твары i павольным крокам стаy рухацца да цэнтральных дзвярэй вакзала. Як раптам, у лёгкiм скуголеннi ветру прагучаy цвёрды скрыгат. За спiной пачуyся дрыготкi гук. Мiкалай развярнуyся i накiраваy пiсталет на чалавечую скульптуру, на галаве якой, сядзела маленькае, крылатае, чырвонае стварэнне. Незразумелая, бязперая жывёла моцна yчапiлася зубамi y помнiк i гучна згрызала цвёрды матэрыял. Хлопец уважлiва разглядаy раней нябачаную жыyнасць, якая больш нагадвала яму кажан, чым нешта iншае. Яркая афарбоyка быццам паказвала на небяспеку. У гэты ж момант ля параднага yваходу гучна закрычала iншая iстота, ды так, што хлопец на пару секунд аглух. Цiха загуло y вушах. Мiкалай ад нечаканасцi стрэлiy у скульптуру. Чырвоная пляма yзляцела i рэзка схавалася y бушуючай буры. Тады ж, хлопец павярнуyся на звонкi крык i yбачыy недалёка ад сябе бледны высокi сiлуэт, якi хаваyся y бескантрольным дробным пяску. Па невыразнай ценi сiлуэту можна было падумаць, што Мiкалай сустрэy чалавека, гарадскога жыхара. Але з-за моцнага знаёмага крыку, якi прыносiy жах, Мiкалай не сумняваyся, што перад iм быy вораг. Для яго гэта была чарговая сустрэча з iстотай. Пасля двух начэй, калi рэзка памянялася жыццё горада, хлопец пачаy сустракаць iх. Зараз жа iстота не падыходзiла да Мiкалая, а сам хлопец нерухома стаяy з выцягнутымi рукамi, якiя трымалi баявую зброю. Ён не змог дакладна разгледзець мiгатлiвы цень у пясчанай буры, але yяyляy ужо знаёмае непрыемнае аблiчча iстоты. Дзе на гладкай блакiтнай скуры былi белыя yзоры, як тонкiя крывыя лiнii, якiя перапляталiся y знакi. Пры цiхiм надвор'i твар iстоты быy чыстым i ледзь вiльготным. На круглявай галаве не было валасоy, а на белым фоне вочнага яблыка толькi маленькi сiнi круг. Цёмна-шэрыя вусны. Злёгку згладжаныя абрысы носа i вушэй. Істота насiла вiльготнае патрапанае чалавечае адзенне.
Мiкалай успомнiy усе непрыемныя сустрэчы з iстотай. Ад адной, ад самай трагiчнай, з'явiлiся халодныя дрыжыкi, якiя прабеглiся па yсiм яго дужым целе. Вочы хлопца злёгку напоyнiлiся вадой i смуткам. Цэлiyшы y галаву, ён адразу ж стрэлiy. Затым зрабiy яшчэ два стрэлы y бок iстоты. Мiкалай выпусцiy усе тры кулi y худое цела цёмнага сiлуэту. І калi ля yваходу заставаyся стаяць толькi ён, тады хлопец паспяшаyся пазбавiцца ад глыбокiх усхваляваных пачуццяy. Ён зняy чорную пальчатку i выцер вочы, затым роyна задыхаy. Шаптаy: «Гэта была iстота, не чалавек…iстота…я yсё правiльна зрабiy i y гэты раз… Цяпер трэба данесцi карту!» Хлопец хутка выйшаy з вакзала. На хаду, ён правёy сур'ёзным позiркам тое месца, дзе стаяy сiлуэт. Ля yваходу нiкога не было. Цяпер для хлопца галоyным было хутчэй вярнуцца y свой прытулак. Абабягшы палац культуры, Мiкалай чуy далёкiя крыкi iстот, якiя даносiлiся з боку вакзала. Ён не рабiy нiякiх прыпынкаy, бег, спяшаyся, моцна сцiскаy пiсталет. Бура супрацiyлялася, iшла y супрацьход, нiбы змагалася з iм, забiрала сiлы. Калi Мiкалай падышоy да дзвярэй, за якой яго чакалi Палiна i Яша, ён не спяшаyся нацiскаць на кнопку. Хлопец прыжмурыyся счырванелымi вачыма, скрозь мокрыя рудыя вейкi ён выглядваy iстоту. Ён не жадаy, каб у яго новы дом уварвалiся чужыя. Дрэнная бачнасць не сказала яму нi слова, ён нацiснуy на кнопку каля дзвярэй i цвёрдым голасам вымавiy:
– Адчыняй!
Дзверы адчынiлiся. Напалоханы Мiкалай ускочыy у памяшканне, трасучы пыльнай вопраткай, сарваy маску з твару.
– Як ты? У цябе атрымалася? – паспяшалася з пытаннямi Палiна.
Хлопец моyчкi выцягнуy правую руку, не падпускаy да сябе дзяyчыну. Ён хацеy аддыхацца, перш чым нешта сказаць. Спачатку Мiкалай паглядзеy на Яшу, якi рады быy яго вяртанню. Потым зiрнуy на Палiну, на яе прыгажосць. Убачыy: як доyгiя чорныя кучаравыя валасы прыгожа ляглi на плечы, як яны атачалi сабой яе мiлы белы тварык; як хвалююча бегалi цёмныя вочы; як пяшчотна варушылiся яе пухленькiя ружовыя вусны.
– Ты y парадку? – спытала дзяyчына.
– Так. Добра… Я знайшоy карту. Зараз… – сказаy Мiкалай i зняy з сябе брудную вопратку, працягнуy дзяyчыне карту. – Вось. Вось што нам трэба.
– Выдатна! Прабач, але я y цябе тут знайшла шмат чыстага адзення i вырашыла пераапрануцца y зручнае. Цi не занадта вялiка на мне сядзiць. Яшу падабаецца. Ты ж не будзеш пярэчыць? Дарэчы, адкуль у цябе столькi ваеннага адзення?
– Табе пасуе, – з усмешкай адказаy ён, – Тут, непадалёк была крама з вайсковым адзеннем. Вось я вырашыy на yсялякi выпадак узяць з запасам. Я зараз прыбяру пыльныя рэчы, а ты пакуль разгарнi карту.
Палiна з азартам раскiнула паперу на стале. Вадзiла тонкiмi пальцамi па жоyтых лiнiях дарог, шукала вачамi патрэбны маршрут.
Святло замiгацела, задрыжала вельмi хутка, бiла па вачах. А праз хвiлiну згасла, затым праз секунду зноy уключылася, але yжо без асаблiвых адрозненняy. Гэта крыху напружыла i прымусiла задумацца, асаблiва Мiкалая, якi стаy уяyляць свой план не гледзячы y карту. Ён у задуменнасцi падышоy да дзяyчыны, зладжваy у галаве няпросты паход. Палiна зiрнула на яго занадта сур'ёзны твар i спытала:
– Мiкалай, як усё прайшло, як ты схадзiy? Ты, дарэчы, хутка вярнуyся…
– Хутка, але не спакойна. Будынкi руйнуюцца на вачах. Пачвары нейкiя лётаюць, якiх я яшчэ не бачыy. Потым, наткнуyся на iстоту i атакаваy яе першым. Але мне было нескладана дастаць карту. Я i больш складаныя вырашаy праблемы.
– Істота?! – цiха, з нейкай горыччу сказала Палiна.
Унутры дзяyчыны yзнiк неспакой i страх, яна баялася сустрэць нябачаную iстоту. Яна не магла yявiць сабе яе сапраyдны вобраз, затое з лёгкасцю yяyляла i прыдумляла сабе yсякае.
– Глядзi! – паказаy на карту Мiкалай. – Мы не пойдзем па гэтай дарозе, занадта адкрытая мясцовасць… Гэта ж колькi яшчэ па горадзе крочыць. Не, гэта для нас небяспечна. Мы не зможам выйсцi за межы Гомеля. Я прапаную, скарыстацца момантам, пакуль ёсць электрычнасць, i выехаць з горада на электрычцы. Я шмат разоy быy на вакзале, але не адважваyся паспрабаваць завесцi электрычку, праверыць яе. Але яна там сапраyды ёсць! – сказаy ён i стаy вадзiць пальцам. – Вось адсюль мы выедзем, як мага далей, прадоyжым шлях па гэтым кiрунку. Але ёсць адно «аднак»…стрэлкi на чыгунцы могуць згуляць не на нашу карысць.
– Так мы можам спынiць састаy у любы момант i пайсцi пешшу… – дадала Палiна.
– Так. Усё так… Добра. Возьмем за аснову план з электрычкай.
– Дык, а калi будзем выходзiць?
– Ты хочаш зараз выйсцi? Не спяшайся. Трэба сабраць рэчы i старанна yсё абдумаць. Нават калi мы з горада выберамся, нас чакае доyгi, i не думаю, што бяспечны шлях.
Яны яшчэ доyга размаyлялi аб сумесным падарожжы. Пасля доyгiх роздумаy i выстройвання лепшага маршруту – адразу быy пабудаваны план. Якi-нiякi, але yсё ж план, якому яны павiнны будуць строга прытрымлiвацца, каб не губляць час i не натрапiць на складанасцi.
На карце чырвоным маркерам былi пастаyленыя тоyстыя кропкi папаyнення запасаy ежы i пiцця, а таксама абведзеныя месцы адпачынку, начлегу. Адна няроyная чорная лiнiя малявала самы кароткi i лепшы шлях да Бабруйска. Другая лiнiя, была даyжэйшай, была на выпадак правальнай iдэi рухацца па чыгунцы – служыла планам «Б». Кожны з будучых падарожнiкаy, падчас абмеркавання, уносiy свае пажаданнi. Пажаданнi Мiкалая не былi дрэннымi для абодвух, менавiта ён вырашаy, як будзе праходзiць маршрут. А вось пажаданнi Палiны патрабавалi зменаy, больш часу y дарозе. Дзяyчына вельмi хацела yнесцi больш кропак для прывалаy, больш адпачынку, разбiць на адрэзкi вельмi доyгiя дарогi. Гэта б дазволiла ёй не прыгнятаць свой арганiзм, а yпэyнена iсцi наперад. Яна хацела ацалець, быць заyсёды моцнай, на той выпадак, калi прыйдзецца бiцца з iстотай. Гэтае пытанне, аб унясеннi яе змяненняy, патрабавалi большага пераканання. Мiкалаю не хацелася марнаваць час, ён уяyляy дадатковую складанасць, небяспеку не толькi для сябе, але для yсiх. Лiшнi прыпынак мог б прывабiць непатрэбных гасцей, небяспечных ворагаy. Але гледзячы y выдатныя вочы Палiны, якiя замiлавальна прасiлi паслухаць яе, Мiкалай нiбы растаy i yсё ж даy слабiну. Цяпер яны павiнны будуць зрабiць больш прыпынкаy да Бабруйска, чым планаваy Мiкалай.
Раней, калi на Палiну навалiлася вялiкае гора, калi надышоy дзень застацца адной у шэрым халодным горадзе, калi яе сэрца балела аб знiкненнi родных, калi прыйшла думка пэyнасцi таго, што яна адзiны чалавек – яе матывацыя згасала з кожным трагiчным днём. Надзея пра жывых сваякоy тлела i yсё больш упэyнена аддалялася ад яе. Цёмныя думкi неyзабаве ахiнулi яе галаву, парушалi розум. Першыя днi яе адзiноты былi цяжкiмi, яна не прымала рэчаiснасць, яна замкнулася y сабе. Яна не пераставала думаць пра дачку. Не адпускала думка пра яе жывым iснаваннi. Неyзабаве, прыняyшы трагедыю, з'явiлася жаданне зазiрнуць за межы горада, каб даведацца цi ёсць яшчэ людзi. Але страх хутка спынiy i адкiнуy гэтую iдэю. Палiна блукала з смуткам, з стратай i са сваiм згасаючым выжываннем адшукаць дачку. Усё было так, пакуль яна не сустрэла Мiкалая, сапраyднага чалавека. Тады зноy ажыла яе надзея на сустрэчу з роднымi, што яны жывыя.
Мiкалай астыy ад думкi, што яго сваякi i сябры яшчэ жывыя, у яго была на тое прычына так думаць. Перад Палiнай ён яшчэ не адважваyся раскрыць гэты сакрэт. Ён адчуваy яе напорыстасць у голасе, бачыy, як гарэлi яе вочы ад маленькай надзеi, што адрадзiлася. Таму, ён проста пагадзiyся з Палiнай, не жадаючы мяняць яе настрой.
Цяпер трэба было збiраць рэчы i маральна рыхтаваць сябе да сур'ёзных выпрабаванняy. Рыхтаваць сабаку да паходу.
Усiм было страшна i няyтульна ад думкi, што наперадзе можа здарыцца yсё што заyгодна. Але y адрозненне ад Палiны, Мiкалай ужо наглядзеyся на розныя новыя iстоты змяняючага свету. Ён быy гатовы бегчы як мага далей ад iх у бяспечнае месца i думаy пра тое, што будзе гатовы да yсяго, што сустрэнецца на шляху, будзе гатовы даць адпор любой перашкодзе.
Выходзiць вырашылi заyтра, ранiцай. Трэба было добра выспацца, але як можна добра спаць, калi заyтра цябе чакае няпростая дарога? Думкi аб ёй мiмаволi лезлi y галаву. Хваляванне, перажыванне i yяyленне гоняць сон. Нават сабака не змыкаy сваiх рудых вачэй, адчуваy неспакой людзей.
Ноч была маyклiвай, доyгай. Толькi y яе сярэдзiне двое змаглi заплюшчыць вочы.
Ранiцай, завадны гадзiнны механiзм звонка затрашчаy, закрычаy, як шалёны, аб тым, што пара падымацца. Гэта казала, што малазнаёмыя людзi i адзiн сабака, адправяцца y новыя прыгоды. Мiкалай хутка заглушыy раздражняльны гук, двое лянiва yставалi на ногi. Праз гадзiну, добра прачнуyшыся, ужо yсе былi сабраныя. Палiна накiнула на сябе свой невялiкi шэры заплечнiк набiты рэчамi i падышла да радыё. Уключыла яго y апошнi раз. Прыемны мужчынскi голас разборлiва спяваy пра пачуццё суму, лiрычная музыка ахiнала словы спевака, станавiлася сумна на душы. Песня нiбы клiкала да сябе. Здавалася, што яе жыyцом спяваюць у Бабруйску i адтуль транслююць на yвесь свет. Цёпла i меладычна было y памяшканнi некалькi хвiлiн, пакуль радыё iмгненна не змоyкла. У тую ж гадзiну, i святло згасла. Быццам хтосьцi апусцiy рычаг рубiльнiка i электрычнасць знiкла. Дзяyчына yбачыла лёгкае святло, якое прабiвалася скрозь закрытыя вокны, i, з неспакойным пачуццём, адышла y бок, блiжэй да дзвярэй. Мiкалай у гэты час дастаy светлавую палачку з хiмiчным святлом, сагнуy яе i кiнуy у цэнтр памяшкання. Светла-зялёнае святло дапамагло iм бачыць адзiн аднаго. Хлопец пасадзiy Яшу y спецыяльную сумку-пераноску, а затым спiной павярнуyся i накiнуy яе на сябе. Чорны заплечнiк, у якi змясцiлiся толькi самыя патрэбныя рэчы, хлопец павесiy спераду. Рыжую валасатую галаву ён схаваy чорным шырокiм капюшонам ад талстоyкi, якую ён надзеy на голае падкачанае цела. Нiжэй, на доyгiх нагах, нагавiцы цёмны хакi з тонкай шчыльнай тканiны i светлыя, цялеснага адцення, чаравiкi.
У хлопца было два пiсталеты, чатыры абоймы, ён мог падзялiцца з дзяyчынай, але гэтага не зрабiy. Мiкалай быy не гатовы даверыць зброю чалавеку, з якiм правёy так мала часу. Цi yмее яна наогул карыстацца пiсталетам? Якое мiнулае y яе? Як яна выжыла y такi цяжкi i незвычайны апошнi месяц? Ён не дапытваy Палiну, не цiснуy на яе, бо баяyся аддалiць яе ад сябе. Не ведаy, як адрэагуе на яго пытаннi Палiна i цi будзе адказваць на iх толькi праyдай. Мiкалай лiчыy, што будзе лепшым рашэннем пакiнуць зброю пры сабе, а па дарозе даведацца пра дзяyчыну: у паводзiнах, у размове. Сама ж Палiна меркавала, што хлопец знайшоy зброю y мiлiцэйскiх участках i, не турбавалася аб тым, што y яе няма такой абароны.
Усе стаялi перад дзвярамi, накрылi галаву тканiнай. Мiкалай накiнуy капюшон, а вусны i нос схаваy пад чорнай маскай. Дзяyчына прыгожа абматала сабраныя валасы y зялёную тканiну i таксама схавала нiжнюю частку твару пад чорнай маскай. Мiкалаю было цяжка пакiдаць свой бяспечны куток, пакiдаць яго з пачуццём, што ён больш нiколi не вернецца y родны горад. А Палiна, наадварот, спяшалася выйсцi на вулiцу, пакiнуць памiраючы горад i дабрацца да месца, дзе яе чакаюць.
– Ты гатовая? – спытаyся Мiкалай у дзяyчыны.
– Так. Давай жа хутчэй адчынем дзверы, – упэyнена адказала Палiна.
Раптам, непрыемна i звонка, па-новаму заспявала радыё сваiм трэскам. Усе двое тузанулiся ад нечаканасцi. Святло лямпаy замiргацела вельмi хутка. Сабака толькi павярнуy галаву на музыку i паварушыy вушамi. Пасля чаго, хлопец рэзка павярнуyся, падышоy да радыёпрыёмнiка i вырваy вiлку з разеткi. Шум абарваyся.
– Цяпер мо, пойдзем? – спытала дзяyчына.
Палiна шукала новыя прыгоды. Яна была з тых людзей, якiя не сядзелi на адным месцы, не любiлi маркотных i аднастайных дзён. Нават у такi змрочны час, ёй хацелася рухацца, адправiцца y паход. Менавiта таму яна блукала па горадзе не толькi думаючы пра дачку, але i y пошуках чагосьцi новага. І сустрэyшы Мiкалая, яна нi y якiм разе не хацела спыняцца. Бо побач з iм, яна станавiлася яшчэ храбрэй, была гатовая зазiрнуць далей гарадскiх будынкаy. У гэты момант, Палiна, нiбы зусiм забылася пра мiнулае цi ж не хацела yспамiнаць пра яго. Трымала yсё y сабе, ёй так было прасцей.
– Палiна, зараз, калi выйдзем. Ты iдзi за мной, трымайся мяне. Рабi yсё аб чым я цябе прасiy учора. Усё тое, што датычыцца нашай бяспекi…калi ласка, моyчкi рухаемся да вакзала. Нi слоy, нiякiх глупстваy, нiякiх рухаy у бок без асаблiвых прычын ты не робiш. Усё разумееш? – звярнуyся хлопец i сур'ёзна паглядзеy на мiлую дзяyчыну.
– Слухаюся, камандзiр, – хiтра yсмiхнулася яна.
– Добра, iдзем ужо…але строга па плане, – настойваy Мiкалай.
– Мг, – добрая yсмешка не пакiдала яе вуснаy. – Адчыняй ужо.
«Будзе цяжка!» – падумаy ён i адвёy вочы. Адчынiy, расхiнуy дзверы.
Двое ступiлi на вельмi дробны шэры пясок.
V
Ранiца была зацiшная, бясхмарная, цёплая. Пыл спакойна ляжаy унiзе, нiбы яшчэ не прачнуyся, а працягваy цiха спаць. Вялiкiя шэрыя пяшчаныя насыпы яшчэ больш накрылi сабой увесь праспект пасля yчорашняй буры. Зусiм не вiдаць колаy машын, салоны поyныя yсякiм здробненым смеццем. Усё што перашкаджала ветру вольна гуляць па горадзе, сабрала перад сабой масу дробнага сухога пяску. Быццам, як зiмой, пранеслася снежная завiруха i загнала снежную пудру ва yсе вуглы. За мiнулую ноч высокiя будынкi зусiм не змянiлiся, яшчэ больш не сцерлiся, усё гэтак жа, як i yчора, стаялi без дахаy або верхнiх паверхаy. Нi на сантыметр не зменшылiся.
Мiкалай першым ступiy на мяккую паверхню, якая ад кожнага яго кроку абуджалася. Падымалiся i забаyлялiся парушынкi, а пасля хутка асядалi. Хлопец неспакойна азiраyся, кiдаy пiльны погляд па баках. За iм упэyнена iшла Палiна, якая падымала пыл усё вышэй, да сваiх каленяy. Яе чорныя кеды з белымi палосамi i новыя цёмна-зялёныя мужчынскiя нагавiцы, якiя дзяyчына знайшла y часовым доме Мiкалая, хавалiся y гарэзлiвым роi пясчынак. Свае халодныя пальцы рук Палiна схавала y кiшэнi сiняй кофты. З больш спакойным пачуццём яна глядзела на горад, на раскiданыя жоyтыя плямы ранiшняга сонца. Усё вакол грэлася. Дзяyчына прыемна прымала прамянi i думала толькi пра бяспечны шлях. Побач не было тых цёмных ценяy, па якiх маглi блукаць вар'яцкiя звяры. Падумаyшы пра гэта, Палiна паглядала на Яшу, якi бесклапотна сядзеy за спiной Мiкалая. Чорны сабака не вадзiy носам, толькi прыжмурваy вочы, быццам збiраyся заснуць.
Яны iшлi да чыгункi па апусцелай вулiцы. Усю дарогу маyчалi. Кожны думаy аб сваiм. Праходзячы мiма палаца культуры, Палiна кiнула свой погляд на ацалелыя калоны ля yваходу, прыyзняла вочы i паглядзела на iх самы верх, як яны яшчэ моцна трымалiся за апошнюю бэльку даху. Пасля чаго вярнула свае вочы на Мiкалая. А хлопец, трывожна iшоy наперад, ён зусiм не звяртаy увагi на прыгожы будынак, не yспамiнаy той выпадак з падзеннем адной калоны. Ён толькi пачухаy канапаты нос i працягваy у думках разважаць над тым, што чакае iх наперадзе. Але калi б Мiкалай хоць на секунду адвёy вочы на палац, i yбачыy, што yсе калоны роyна стаяць перад iм, гэта б яго трохi напалохала. Закiнула б яму y галаву яшчэ некалькi пытанняy, на якiя ён не адразу б змог адказаць.
Калi яны падышлi да чыгуначнага вакзала, было падазрона цiха. Шырокi галоyны будынак, з ледзь пацёртым дахам, амаль не прапускаy сонечнае святло yнутр, схаваy унутры сябе yсе памяшканнi y халоднай ценi. Іншыя будынкi, якiя знаходзiлiся побач, адкiдалi адлюстраванне цемры i не давалi прамога сонечнага бяспечнага праходу памiж iмi. У ценi, у будынках або каля iх, маглi папросту хавацца драпежнiкi або тыя, каго больш баяyся Мiкалай, тыя каго яшчэ не сустракала Палiна – iстоты. Было вiдавочным рашэннем хлопца не праходзiць па падземным пераходзе да чыгункi. А таксама, небяспечна было прабiрацца па версе, па высокiх лесвiцах, якiя злёгку сцерлi свае вострыя вуглы. Менавiта цяпер Палiна перастала адчуваць нейкую лёгкасць, прыгнятальная абстаноyка прывяла да хвалявання. Яны абышлi вакзал з левага боку, выйшлi на першую платформу.
На чыгунцы тоyпiлiся вагоны: грузавыя i пасажырскiя. Злева, ля пераходнага моста, на чыгунцы бязладна адпачывалi перакуленыя цэлыя саставы. Сутыкнуyшыся адзiн з адным, яны перамяшалiся, збiлi амаль усе слупы, якiя трымалi правады. Уся куча была накрытая пяском, нiбы шэрым попелам, i yсё гэта непрыемна глядзелася y нежывых танах. А вось з правага боку было значна чысцей, прыстойней. Вагоны стаялi смiрна пад блакiтным небам. Два сумных дызельных састава на далёкiх пуцях i адзiн электрычны састаy, што быy блiжэй да вакзала, на другiм пуцi. Гэты транспарт ужо даyно нiкуды не спяшаyся.
– Вось ён… Ацалеy, – цiха прашаптаy Мiкалай. – Я за iм даyно назiраю.
Двое глядзелi на шэра-чырвоны састаy электрычкi, над якiм вiселi непашкоджаныя правады. Затым, ад спалоху, яны паглядзелi y бок вакзала. Дадатковы груз трывогi, да, да таго не спакойным чалавечым сэрцам, надаy раптоyны шум крылаy дробных чырвоных стварэнняy, што зграяй паднялiся высока над вакзалам.
– Пойдзем… – сказаy хлопец i працягнуy Палiне руку.
Дзяyчына yзялася за яго левую далонь. Яны ступiлi на першыя засыпаныя пуцi, якiя асвятлялiся прамымi сонечнымi прамянямi. Ішлi цяжка. Абутак патанаy. Ногi, амаль да каленяy, хавалiся y масе сыпкiх пясчынак бетону. Ішлi як зiмой па высокiм мяккiм снезе. Мiкалай моцна трымаy дзяyчыну за цёплую далонь, дапамагаy ёй не yпасцi. Пад нагамi яны адчувалi: то рэйкi, то шпалы, то дробныя камянi. Хоць вакол не было чуваць нейкiх звяроy, iстот, i yсё ж, яны не рызыкнулi падысцi да транспарту праз ценявую частку, з боку вакзала.
Усе дзверы чатырох вагонаy былi зачыненыя, шкла зусiм не было.
Падышоyшы да першага ад iх вагона, Мiкалай зняy з сябе заплечнiк i кiнуy яго праз акно, затым зняy са спiны сумку-пераноску з сабакам i перадаy яе Палiне. Дзяyчына адчула вялiкi цяжар, цярпела боль у руках. Мiкалай хутка yзлез унутр вагона праз шырокае акно, а затым падаy руку дзяyчыне. Падняy спачатку Яшу, затым пацягнуy да сябе Палiну. Унутры шэрага вагона было цiха, амаль не страшна. Слядоy ад прысутнасцi жывых буйных арганiзмаy тут не было. На некаторых пасажырскiх месцах было не занадта пыльна i можна было разгледзець зялёны колер крэслаy. Да таго ж, шмат розных прадметаy ляжала y цэнтры, у калiдоры: часопiсы, жаночыя сумачкi, чамаданы, тэлефоны, акуляры.
Мiкалай маyчаy. Ён паглядзеy на зачыненыя шэрыя дзверы, якiя вялi y кабiну кiравання. Нервова патузаy iх за ручку, не адчынiy. Хлопца гэта не вельмi знервавала, бо яму трэба было yзяць кiраванне электратранспартам з iншага боку састава. Гэта казала аб тым, што прыйшоy ужо час iсцi далей.
– Глядзi па баках, – сказаy Мiкалай дзяyчыне i прысеy да Яшы.
Хлопец выпусцiy сабаку з сумкi, надзеy яму на пысу спецыяльна пашытую павязку, каб жывёла не задыхнулася ад шкоднага пылу. Затым скруцiy сумку-пераноску i змясцiy яе y заплечнiк, якi пасля накiнуy на плечы.
– Ну што там, за вокнамi, нiкога? – спытаy ён i yстаy на ногi.
– Звяры, аблезлыя звяры ля вакзала, ходзяць па ценi… Глядзяць на нас, – сказала Палiна.
– Яны да нас не палезуць. У мяне заyсёды для iх ёсць кулi, – спакойным, цвёрдым голасам загаварыy хлопец. – Пойдзем ужо. Давай, за мной.
Увесь калiдор добра праглядаyся, наперадзе было бачна нутро iншых вагонаy. Яша бег наперадзе. Спачатку ён недалёка адыходзiy ад гаспадара, але як толькi яны перасеклi палову саставу, то тут жа сабака iрвануy, нiбы бег у атаку. Мiкалай i Палiна паскорылi свае крокi, паспяшалiся за iм. Падышоyшы блiжэй да галавы электрычцы, пачуyся глухi брэх за прыадкрытымi дзвярыма кабiны кiравання. Хлопец узяy у рукi пiсталет i павольна yвайшоy за дзверы, Палiна засталася стаяць каля крайнiх пасажырскiх месцаy. Яна стаяла тварам да дзвярэй i yважлiва слухала, трывожна, страшна думала пра тое, хоць бы нiчога дрэннага не здарылася з Мiкалаем. Сабака замоyк. І y гэты момант за спiной дзяyчыны штосьцi непрыемна заскрыгатала. Як быццам моцна сцiснутая людская скiвiца стачвала свае зубы. Хутка развярнулася Палiна. За iмгненне, яна перад сабой разгледзела брыдкi твар i ад страху, па yсiм яе стройным целе, прабеглi мурашкi. Холад i жах ахапiлi яе. Перад ёй стаяла iстота. Яна мела, свайго роду, адрозненнi: шэрая вiльготная скура, чалавечыя рысы твару, белыя бровы, безжыццёвыя бела-сiнiя вузкiя вочы, маленькi нос з закругленым кончыкам, белыя вусны – гэты вобраз надоyга засядзе y памяцi дзяyчыны. Ёй здавалася, што яе дрыжачае ад страху сэрца спынiлася. Не паспела Палiна хоць неяк адрэагаваць, як гэтая невядомая iстота схапiлася за яе руку. Яна кончыкамi сваiх доyгiх вiльготных пальцаy кранула адкрытага yчастка скуры на запясце дзяyчыны. Палiна не паспела зразумець, цi быy кантакт альбо не, як ёй здалося, што iстота растварылася. У гэтую секунду y белую скуру дзяyчыны yвабралася вiльгаць ад адбiткаy, ад пальцаy iстоты. Палiна заплюшчыла вочы.
Свядомасць Палiны iмгненна атруцiлася. Пасля чаго дзяyчына нiбы перанеслася y сон, апынулася зусiм у iншым вобразе. Яна стаяла y ярка-чырвонай пышнай сукенцы, якая сваёй даyжынёй хавала ногi. Распушчаныя кучаравы валасы былi спакойныя. Прастора вакол Палiны асвятлялася штучным белым святлом, радыусам у метр, а за iм была толькi цемра. Побач нiкога. Яна быццам бачыла сябе з боку, здалёку, на yвесь рост. Дзе пад нагамi павольна калыхалiся дробныя хвалi цёмнай вады. Няроyная вiльготная паверхня, як люстэрка, адлюстроyвала яе сiлуэт з боку твару. Не дакранаючыся цёмнай вадкасцi, Палiна нiбы стаяла на шкле. Яна ад цiкаyнасцi павярнула галаву налева i тады, нiбы па пстрычцы, яе акружылi тыя самыя iстоты, аб якiх казаy Мiкалай. Яны былi y пашарпаным, брудным, чалавечым адзеннi. На адкрытых участках блакiтнай скуры можна было yбачыць белыя yзоры. Але блiжэй за yсiх да Палiны стаяла тое самае стварэнне, што кранула яе y вагоне. Яно было не падобна на астатнiх, адрознiвалася не толькi знешнасцю, але i чыстым, чорным, сухiм адзеннем. Істота трымала Палiну за руку, як у электрычцы. Затым гучна пракрычала:
– Прымi! Прымi гэта, як належыць! Данясi! Данясi як выратаванне! Як нешта добрае! Як агульнае!
Пасля, паверхня перавярнулася на другi бок, як манета або як лёд на рацэ. Цяпер Палiна бачыла сябе на дне вадаёма. У асяроддзi белага багавiння i мёртвых рыб. Чырвоная сукенка была патрапаная i брудная. Чорныя валасы асвятлялiся, ператваралiся y белыя адценнi. Яна стаяла, як раней, з працягнутай рукой, нiбы адчувала дотык iстоты. Затым зверху пачалi падаць у ваду чырвоныя густыя кроплi крывi, якiя апускалiся yсё нiжэй i цяжэй да яе рукi, пакiдаючы пасля сябе чырвоную размазаную нiтку. Калi ж першая цёплая кропля кранулася халоднай скуры Палiны, пачуyся гучны стрэл. Дзяyчына адразу ж адкрыла вочы, свядомасць вярнулася y рэальны свет. Перад Палiнай ляжала бяздушная iстота, на якую павольна апускаyся пыл, павольна хаваючы выразную абмалёyку мёртвага цела.
Тады дзяyчына пачула голас Мiколы, хлопец стаяy у яе за спiной.
– Яна кранула цябе? Істота паспела дакрануцца да тваёй скуры? – грубым тонам казаy ён, накiроyваючы на дзяyчыну пiсталет.
Напалоханая i разгубленая Палiна не павярнулася да яго, яна не змагла сказаць нi слова. Быццам адчувала пагрозу, якая сыходзiла ад хлопца. Мiкалай зноy паyтарыy тыя ж самыя пытаннi i зрабiy крок назад, не жадаючы, але ён гатовы быy стрэлiць ёй у галаву.
– Не… – цiха, скрозь сухiя вусны, ледзь чутна прасачыyся адказ Палiны.
Хлопец не апускаy пiсталет i з лёгкiм недаверам паглядзеy на яе спiну.
– Павольна павярнiся. Паглядзi на мяне, – сказаy ён.
Дзяyчына апусцiла руку i павярнулася да яго. Мiкалай, не падыходзiy, старанна аглядаy напалоханую Палiну, якая дрыготкiм голасам спытала:
– Ты заб'еш мяне?
– Адкажы. Ты тут бачыш толькi мяне? За мной няма нiкога або вакол нас? Няма нiчога дзiyнага?
Бачачы перад сабой пiсталет i вусцiшныя зялёна-жоyтыя вочы хлопца, Палiна яшчэ больш спалохалася. Яна разважала, стрэлiць ён цi ж не. «Якi яму патрэбен адказ?» Яна хутка перабiрала y галаве розныя варыянты свайго рашэння i тое, як яны паyплываюць на зыход сiтуацыi, якая зараз склалася памiж iмi. Некалькi маyклiвых секунд пагрозлiва пранеслiся i кранулiся душ абодвух. Хлопец ледзь калыхнуy пiсталетам. Тады Палiна з жаласлiвым выглядам паглядзела y яго злыя вочы.
– Хто гэта быy? Ты забiy яго…а зараз заб'еш мяне? А як жа наша падарожжа? – падымала тон сваiх словаy дзяyчына.
– Палiна?! Зьбярыся! Спакойна адкажы мне на пытанне. Ты акрамя мяне, кагосьцi яшчэ бачыш побач?
– Тут толькi мы з табой…i сабака, Яша. І…нейкая гiдкая iстота, за маёй спiной. Ты яе забiy? Яна не yстане на ногi? Чаму ты навёy на мяне пiсталет i задаеш дзiyныя пытаннi?
Страх ахутаy Палiну з галавы да ног, усё яе нутро трапятала ад агiдных падзей. Але вонкава дзяyчына не падавала выгляду. Не паказвала, што была напалохана чымсьцi iншым, iншым, чым проста пачварнай iстотай, якая каменем ляжала за спiной. Усё здавалася ненармальным i вельмi незразумелым.
– Ну, раз няма нiкога старонняга, значыць, iстота да цябе не дакранулася! Не хвалюйся, яна не yстане на ногi. Зараз табе няма чаго баяцца, – апусцiy зброю Мiкалай i памяняy злаваны выраз свайго твару на халодны. – Прабач, за пiсталет. Я павiнен быy гэта зрабiць…накiраваць яго на цябе… Дотык iстоты гэта… – недагаворваючы, ён абышоy Палiну i падышоy да мёртвай iстоты.
Дзяyчына з асцярожнасцю сачыла за iм, баялася зрабiць крок у бок, перабiрала y галаве yсю блытанiну i не магла адшукаць адказы. А Мiкалай хоць i паверыy ёй, але нешта yнутры насцярожвала яго.
– Цяпер, i ты знаёма з iстотай, – сказаy ён, – Але, я такую толькi раз бачыy. Яна вельмi адрознiваецца ад iншых. Занадта чыстая…i твар крыху iншы.
– А што б было, калi б iстота дакранула да мяне? – сказала Палiна i цяжка выдыхнула.
Хлопец паправiy чорныя пальчаткi i з лёгкасцю адцягнуy мёртвую iстоту далей ад дзяyчыны, углыб трэцяга вагона. Затым падняy i адкiнуy гэтую скуру з косткамi y тоyсты пласт пяску. Вяртаючыся назад, з незадаволеным выглядам, ён злосна паглядаy на вокны, шукаy новых iстот, але вакол электрычкi было занадта спакойна. Мiкалай падышоy да Палiны i больш мякка зiрнуy на яе. Ён не расказваy ёй усё i адразу. Многiя гiсторыi чакалi правiльнага месца i часу. Хлопец хацеy зберагчы Палiну ад заyчаснага страху. Але y гэты момант адна з яго гiсторый была дарэчы. Ён хацеy загладзiць сваю вiну i апраyдаць свой учынак з накiраваным пiсталетам. Мiкалай увайшоy у кабiну, падышоy да панэлi кiравання электрычкай, паглядзеy на Яшу, якi сядзеy на крэсле. Затым хлопец павярнуyся да дзяyчыны i загаварыy:
– Не памятаеш, я казаy табе цi не, што да цябе я не сустракаy па-сапраyднаму жывых людзей?! Калi так, то я табе хлусiy, але гэта было на карысць, не хацеy цябе палохаць сваiмi гiсторыямi. Але зараз, выпадак кажа расказаць адну. Падыдзi да мяне блiжэй, – сказаy ён i, не губляючы часу, вырашыy адначасова разабрацца з запускам электрычкi.
Дзяyчына хутка пакiнула месца, дзе раней ляжала iстота з знясiленым целам, з-за смерцi. Палiна падышла да сяброy i зачынiла за сабой дзверы, што падзялялi кабiну з грамадскiм памяшканнем. А Мiкалай усё казаy:
– Як i y першыя змрочныя днi, я yсё хадзiy па горадзе, шукаy людзей, заходзiy усё далей, i далей. І y адзiн з такiх дзён я набрыy на хлопца, на аднагодка, якi выходзiy з крамы з поyнымi пакетамi ежы. Адзiн з пакетаy не вытрымаy яго хцiвасцi i парваyся на маiх вачах, прадукты вывалiлiся на пыльную паверхню. Я хацеy падбегчы да яго, дапамагчы яму i з-за радасцi сустрэчы хоць нешта сказаць яму. Не паспеy. Я yбачыy, як iстота спынiла яго i yстала перад iм. Я бачыy, як рука iстоты кранула твар хлопца, а затым iстота павалiлася y шэры попел, як мёртвае сухое дрэва. Я быy не занадта блiзка да iх, але што разгледзеy, тое i распавядаю, – казаy Мiкалай, робячы пару нацiскаy на кнопкi панэлi, лямпачкi загарэлiся зялёным колерам i ён прадоyжыy гаварыць. – Потым з’явiлася яшчэ адна iстота, але пасля брэху сабакi, яна yскрыкнула сваiм рэзкiм голасам, i схавалася y пясочных вятрах. Пасля чаго, я падбег да хлопца, выказаy здагадку, што ён паранены i паспрабаваy выратаваць яго. Але ён быy у поyным парадку, так ён мне сказаy. Ён назваy мне сваё iмя, Уладзiмiр. І ведаеш што, ён нават не вельмi здзiвiyся майму з'яyленню. А без усялякай турботы вымавiy: «Ты бачыy гэта?» Я так зразумеy, ён казаy аб iстотах. Мы вялi дыялог, я iшоy за iм, побач. Мы правялi нейкi час у наваколлях пустога мiкрараёна. Думаy: «Ну вось, нарэшце, я не адзiн.» Пакуль не пачалося яго… Ну, пакуль ён не пачаy гнаць нейкае трызненне. Ён усё часта паyтараy пра нейкiя прывiды. Часта казаy пра тое, што з намi iдзе нехта яшчэ, з самага нашага знаёмства, нехта трэцi. Ён казаy аб дзяyчынцы. Але акрамя Уладзiмiра, я з людзей нiкога не бачыy. Я правёy з iм некалькi хвiлiн, i за гэты час ён усё больш з’язджаy з глузду. Ён гаварыy з уяyнай дзяyчынай. Распiсваy мне жахi, што стваралiся y яго галаве, казаy аб тым, у што было цяжка паверыць. Але калi Уладзiмiру здалося, што побач iстоты, ён закрычаy, як шалёны, размахваy рукамi. Як я зразумеy, яму здавалася, што яны акружаюць яго i нападаюць. Толькi yсё было спакойна y акрузе. Затым той хлопец накiнуyся на мяне. У яго жорсткiх счырванелых вачах адбiвалася бязлiтаснасць. Вiдаць, я стаy для яго той iстотай, якая хацела яго забiць, а можа нейкiм iншым ворагам. Я быy напалоханы, змагаyся з iм. Адчуваy яго yдары зноy i зноy, пры гэтым не адчуваy, як па маiм твары лiлася мая кроy. Яша спрабаваy напужаць Уладзiмiра, брахаy на яго скрозь ахоyную маску, якая ахоyвала яго ад пылу i не давала yсадзiць iклы. Не ведаю як, можа лапай, але сабака зняy з сябе маску i дзiка накiнуyся на таго хлопца – укусiy яго. У той момант я заyважыy, як Уладзiмiр, знаходзячыся не y сабе, адцягнуyся ад удараy. І я адкiнуy яго да машыны, выцягнуy пiсталет i халоднакроyна стрэлiy… Уладзiмiр сядзеy каля аyтамабiля, перакулiyшы галаву, нiбы глядзеy у неба. Я не змог змiрыцца з тым, што рабiлася y яго галаве. Хлопца мучылi галюцынацыi, крыкi ад болю, злосць i нянавiсць да фантазiй у галаве. Мне было вельмi страшна – i я вырашыy спынiць яго атручаны розум.
Палiна слухала хлопца i нiяк не магла ачуцца. Палохала yсё: высокi рудавалосы хлопец насупраць, невядомая iстота, дрэнныя думкi, змрочнае апавяданне, заблытаны вiдзеж.
– Але я, спадзяюся, што ты мне не хлусiш, – з нейкiм вiдавочным папярэджаннем у голасе вымавiy Мiкалай. – Не хачу, каб сiтуацыя паyтарылася…
Дзяyчына адышла блiжэй да сабакi i вельмi спадзявалася, што з ёй не будзе так, як было з Уладзiмiрам.
– Ёсць! Ёсць кантакт з электрычнасцю! – радасна выклiкнуy Мiкалай, быццам казаy гэта Яшу, абыходзячы сяброyства з Палiнай. – Запускаю рухавiк!
Невялiкi сабака хутка завiляy чорным хвастом, выбiваy пыл з мяккай спiнкi чорнага крэсла.
Цiха загуy чыгуначны транспарт, затрашчалi токапрыёмнiкi ад бадзёрага дотыку да кантактнага провада. Загарэлася табло y вагонах з надпiсам: «Гомель – Мiнск». Павольна, як вусень, наперад заварушылiся вагоны. Спачатку, Мiкалай не спяшаyся да мэты, але крыху пачакаyшы, дадаy хуткасцi транспарту, жадаючы хутчэй пакiнуць горад. Але так, як шкла не было нi на адным з вокнаy, прахалоднае паветра yрывалася i прасочвалася скрозь адкрытыя месцы, высока паднiмаyся пыл, не дазваляючы камфортна глядзець па баках. Тады хлопец запаволiy ход электрычкi i дастаy з свайго заплечнiка пару ахоyных акуляраy. Ён падзялiyся з Палiнай, загадаy iх хутка надзець.
Транспарт кацiyся па горадзе, якi быy падобны да горада y час вайны. Лета нiбыта было толькi на календары, а не на вулiцах. Шэра-чорныя будынкi прабягалi каля iх, яркiя фарбы страцiлi сваю прывабнасць, увесь змрочны выгляд наводзiy сум, а y душы не сцiхала нуда па мiнулым жыццi. За вокнамi yсё згасала. Праязджаючы пад аслабелым мастом i гледзячы на кiнуты горад, Палiне здавалася, што дастаткова яшчэ пару тыдняy i Гомель зусiм знiкне. Застануцца толькi горы пяску, попелу i пылу. Ну а пакуль, дзе-нiдзе гулялi маленькiя тарнада. Лёталi птушкi над дрэвамi, садзiлiся на галiнкi, аббiвалi пыл, надавалi сапраyдную зялёную афарбоyку лiстоце – змагалiся i прыстасоyвалiся да новых рэальнасцяy.
Палiна адцягнулася ад дарогi, глядзела y бок на невялiкую колькасць чорных птушак i быццам казала iм: «Адлятайце, адлятайце y iншыя краi!» Яна як бы клiкала iх з сабой. З цяжкай душой, думала аб тым, каб яе родныя былi зараз з ёй. І адразу, справа, нiбы зусiм побач, Палiна пачула гучны крык крумкача i здрыганулася. Яна павярнула галаву на Мiкалая. Але замест яго яна yбачыла iстоту, якая стаяла y iрваным адзеннi хлопца. Плячыстае цела вяло машыну па рэйках i глядзела наперад. А калi павярнула галаву на дзяyчыну, паказала ёй свой пачварны бела-блакiтны твар. Палiна спалохана задрыжала на месцы, затым зрабiла маленькi хуткi крок назад, жадаючы прыцiснуцца да сценкi, але замест рэчаiснасцi, яна yпала y чорную прорву. Ляцела yнiз у цемру, як апалы чырвона-жоyты кляновы лiст. Перад яе вачыма куляй праляталi каляровыя фрагменты. У наступную хвiлiну пачуyся самотны пранiзлiвы крык чорнага крумкача, i дзяyчына мякка yпала на чыгунку. Яна не адчувала болю, толькi страх i панiку. На бетонных шпалах ляжала дзiцячая цацка яе дачкi: белае медзведзяня з чорным носiкам i чорнымi кропкамi вачэй. Палiна падабрала мяккую цацку i yстала на ногi. Падняyшы галаву наперад, перад ёй з’явiлася знаёмая электрычка, тая самая, якой кiраваy Мiкалай. Састаy нёсся на яе з вялiкай хуткасцю. Палiна вельмi выразна yбачыла y кабiне Мiкалая, а побач з iм сваю трохгадовую дачку Марыю, якая стаяла на мяккiм крэсле машынiста. Пасля чаго, за адзiн момант, электрычка yрэзалася y Палiну i дзяyчына птушкай закружыла над зямлёй. Яна з вышынi назiрала, як пасля сустрэчы з ёй, вагоны пачалi з’язджаць з рэек, нiбы чыгуначны састаy урэзаyся y тоyстую, магутную сцяну i разляцеyся па баках. Пасля чаго падняyся чорны дым над усёй аварыйнай часткай чыгункi, ён сабой схаваy катастрофу, а з дыму yзляцелi чырвоныя iстоты, якiя шалёна, накiнулiся на Палiну. Яна тут жа вярнулася y рэальнасць.
– Марыя?! – усклiкнула Палiна.
Дзяyчына стаяла yнутры кабiны, прыцiснулася спiной да сцяны. Мiкола павярнуyся да яе i гучна прамовiy:
– Што? Палiна?! Што ты сказала?
Шум сустрэчнага ветру i схаваныя пад чорны капюшон вушы, не давалi ясна пачуць дзяyчыну.
Палiна маyчала. Нiбы словы хлопца не даходзiлi да яе. Цяжкi стан не дазваляy засяродзiцца на чымсьцi, акрамя разваг другога вiдзежу. Яе страшна палохала думка, што яна з’язджае з глузду. А што калi не? Што тады з гэтым рабiць? Палiна была тым чалавекам, якi мог хутка разгледзець усе варыянты любой сiтуацыi i разлiчыць iх вынiк. Усё вялося да таго, што y вынiку яе складанага становiшча, Мiкалай зноy навядзе на яе пiсталет. І хто ведае, можа на гэты раз ён нацiсне на курок. Бо хлопец быy траyмаваны сустрэчай з Уладзiмiрам. Ён вельмi баяyся сустрэць чалавека, якога кранала iстота. Але yсё ж, адзiн варыянт быy у Палiны, не самы просты, але yсё ж рабочы – трэба было прыкiдвацца, што нiякiх вiдзежаy не было, паводзiць сябе натуральна i не загаварыць аб гэтай праблеме.
Хлопец зiрнуy на яе страчаны стан i выказаy здагадку, што гэта звязана з растаннем роднага горада i магчыма, што яны больш сюды нiколi не вернуцца. Ён нават не меркаваy, якiя думкi цягнуць Палiну да смутку.
– Палiна?! – крыкнуy ён, дзяyчына паглядзела на яго. – Дастань карту, паглядзi, цi правiльна мы рухаемся. З табой усё добра?
Пасля яго гучных слоy яна вярнулася да сябе, зрабiла выгляд, што нiчога сур'ёзнага з ёй не адбылося, i цiха сказала:
– Усё добра. Я проста задумалася аб дрэнным…
– Падыдзi блiжэй, чаго ты так адышла? Карту выцягнi з заплечнiка i паглядзi, цi супадаюць прыпынкi, рэйкi нас не звярнулi з шляху! – не памяншаy гучнасць у голасе Мiкалай.
– Так! Зараз! – крыкнула яна y адказ.
Шум ветру y кабiне яшчэ больш накiдваy на яе раздражняльных пачуццяy, нiбы гуляy на яе нервах. Але Палiна з усiх сiл трымала планку раyнавагi i стрымлiвала эмацыйны напал у сабе.
Яны yжо ад'ехалi ад горада, Палiна звяралася з картай i пераканала хлопца y правiльнасцi чыгуначнай дарогi. Як толькi выехалi да першай невялiкай вёсцы – рухавiк аслабеy, з-за перападаy электрычнасцi, быy чуваць яго цiшэючы шум. Вiдавочныя перабоi прымушалi хвалявацца за гэтак рызыкоyнае падарожжа. Хуткасць падала, як быццам электрычку пакiдалi сiлы, i яна здрадзiла сваiх пасажырыy. Але як толькi яны праехалi паварот, павярнулi на прамую чыгунку – электрычка ажыла, зноy загула з новым жыццём. Збоi спынiлiся i, Мiкалай задаволенымi вачыма паглядзеy на Палiну. Але yсiх не адпускала думка раптоyнага спынення. Яны маральна рыхтавалiся да яго, а больш за yсё, дзяyчына. Яна дадавала y свае напружаныя думкi новыя развагi, шукала сувязь памiж збоямi i аварыяй у яе вiдзежы.
Калi быy пакiнуты Гомель, адкрылiся шырокiя палi i густыя лясы. За горадам было зусiм iнакш, нiбы i не было нiякай катастрофы: сонца бесперашкодна сагравала чыстае паветра на пустых сельскагаспадарчых плошчах, вяршынi высокiх дрэy злёгку пагойдвалiся, чыстая трава не хавалася пад пластом пылу, мiма прабег зусiм здаровы заяц, якi не ведаy пра тое, што здарылася з людзьмi. Усё было па-сапраyднаму прыгожа i жыва. Палiна хацела спадзявацца, што так будзе i далей, наперадзе, што жыццё iх сустрэне y iншых населеных пунктах. Але як толькi электрычка перасекла чыгуначны прыпынак «Уза», на палях i лугах з'явiлася мноства чорных плям. Выпаленыя кругi, памерам з аyтамабiльнае кола, былi паyсюль. Яны хаатычна знаходзiлiся адзiн ад аднаго, пры гэтым не дакраналiся адзiн да аднаго. Некаторыя з iх яшчэ пускалi чорны дым. Тое самае было i y лесе. Кругi, нiбы сляды ад чорнай пячаткi, былi паyсюль. Ствалы павольна тлелi y чырвона-чорных вуглях, у месцах, дзе, як лазерам, зрэзала дрэва. Суседнiя вёсачкi yсеяныя цёмнымi роyнымi кругамi. Людзей не вiдаць, толькi хатнiя жывёлы, чорна-белыя каровы, рэдкiм статкам мiтуслiва бегалi ля драyляных платоy.
Калi электрычка праехала прыпынак «Зялёны Востраy», Мiкалай тут жа yбачыy удалечынi дарослага чалавека, якi стаяy на шпалах i энергiчна размахваy рукамi. А за iм, за незнаёмцам, ляжаy перакулены цягнiк, якi моцна пашкодзiy рэйкi. Усе шэра-блакiтныя вагоны сцiснулiся i пераплялiся на шляху, як купка дроy для вогнiшча. У той жа момант Палiна не глядзела наперад, яна yткнулася y карту, нават не для таго, каб нешта даведацца цi з чымсьцi зверыцца, а каб спакойна паразважаць над тым, што стала з ёй пасля дотыку iстоты. Яе смутнасць i моцнае хваляванне yтваралi цяжар у сэрцы – яна разумела, што з гэтым трэба неяк змагацца.
Мiкалай апусцiy галаву да панэлi кiравання, сiльнымi рукамi ён пацягнуy тармазны рычаг на сябе. Электрычка зменшыла хуткасць, i да таго яшчэ, кантактныя правады страцiлi забеспячэнне транспарта токам.
Палiна адчула, як шпарка скiдалася хуткасць, як яе крыху схiлiла наперад. Яна прыбрала ад сябе карту i, паглядзеyшы наперад, усё стала зразумела – далей iм не праехаць. Перашкода на шляху, у выглядзе збiтых вагонаy, пераконвала яе y гэтым.
Электрычка yсё блiжэй наблiжалася да аварыйнага yчастку, павольна кацiлася як шарык. Хлопец быy упэyнены, што iх транспарт спынiцца своечасова. Ён уявiy гэта y галаве, нiбыта разлiчыy хуткасць i сiлу тармажэння.
– Спынiся! – з назапашанай энергiяй крыкнула дзяyчына.
– Зараз! Усё будзе! – усклiкнуy ён.
Сабака пазiраy па баках, ён адчуваy напружанне Палiны. Наступiла кароткая паyза yсiх слоy, усе сачылi, як паволi састаy наблiжаyся да поyнага спынення свайго руху. Ну вось, чыгуначны транспарт спынены, устаy ля самага першага вагона, якi сышоy з рэек. Палiна цяжка yздыхнула i строга паглядзела на хлопца, якi зняy усю ахову з твару, паказаy рудавалосую галаву i незадаволена паглядзеy на перашкоду наперадзе.
– Эх, праклён! – узмахнуy ён рукой, – А дзе той…дзе ён? – быццам пытаyся сам у сябе Мiкалай.
Хлопец круцiy галавой, аглядаy усё, што было наперадзе носа электрычкi. Палiна не разумела, каго ён шукае, каго згубiy Мiкола. Ёй прыходзiла думка, што хлопец i сам не здаровы на галаву. Яна думала так, бо была не толькi напалохана, але i спрабавала гэтым сябе абаранiць. Ды i наогул, пра што толькi не думала Палiна, уяyляць дрэннае i накручваць сябе яна добра yмела. Як толькi яна завяршала адну думку, нараджалася другая.
– Каго ты шукаеш? – спытала Палiна y хлопца.
– Чалавека! Ён жа быy на шляху, перад тым, як я пачаy скiдаць хуткасць. Ты ж бачыла, як ён размахваy рукамi, – сур'ёзна сказаy Мiкалай i стаy збiраць сябе да выхаду.
– Нiкога я не бачыла! – заявiла дзяyчына, працягваючы гучна казаць, нiбы не заyважала, што шум ветру знiк з кабiны.
– Як ты магла не yбачыць? Можа y цябе зрок дрэнны… Ён жа стаяy вось тут, перад гэтым вагонам, насупраць нас. Я бачыy яго ля гэтага цягнiка, у светлым адзеннi. Ён стаяy удалечынi, i размахваy рукамi, размахваy чырвонымi сцяжкамi. Як ты магла не заyважыць гэтага?! Магчыма, ён адышоy у бок. Так, давайце yсе выходзiць. Яша, iдзем, за мной!
Сабака саскочыy з крэсла i таропка пабег за хлопцам. Палiна пастаяла пару секунд, паглядзела наперад, як бы шукала чалавека, а затым склала карту i змясцiла яе y кiшэню шэрага заплечнiка. Яна падышла да адчыненых левых дзвярэй першага вагона, каля якiх, ужо на зямлi, стаяy Мiкалай. Хлопец спусцiy Яшу да зялёнай высокай травы, пасля чаго, дапамог спусцiцца Палiне. Усе трое адчувалi, як праyдзiва, па-летняму, пякло сонца. Дзяyчына адкрыла твар, вызвалiла яго ад празрыстых акуляраy i ад цёмнай тканiны. Зняла з галавы шырокую зялёную тканiну. І, разам з пальчаткамi, прыбрала yсе рэчы y заплечнiк. Яна паправiла чорныя валасы, i карыя вочы засвяцiлiся ад прыемнага дакранання чыстага паветра да яе светлай скуры. Дзяyчына глыбока yдыхнула водар прыроднай свежасцi, ад чаго прыемна закружылася галава. На секунду Палiна здабыла спакой. Усюды было зялёна i ярка, прырода зноy адкрылася людзям. Птушкi сумна шчабяталi, рэдка казалi пра сябе. Нават чорныя плямы, кругi на зямлi, нiяк не псавалi yсю прыгажосць навакольнага асяроддзя.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/dmitriy-maksimovich-akulich/nyazniklyya/) на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.