Alın yazısı
Elnur Soltanoğlu
Əsərdə müasir dövrümüzdə, nəinki Azərbaycanı, hətta bütün dünyanı əhatə edən bir çox problemlərə toxunulub. Qurandan çəkilən nümunələr və onların şərhi, alın yazısının fəlsəfi anlamı, əsl ədalətin qanunlarda deyil, insanın vicdanında təcəlli etdiyi, sevgi, dostluq, övlad-valideyn münasibətləri, şəxsiyyət azadlığı və s. kimi mövzulardan bəhs edən əsər, eyni zamanda şəxsiyyət azadlığı, səhiyyə və təhsil problemi, habelə qız-oğul övladları arasında ayrı-seçkilik, din pərdəsi altında gizlədilən şəxsi mənfəət, cəmiyyətdəki gərginlik və onların səbəbləri, narkotikanın gətirdiyi bəlalar haqqında danışır.
Elnur Soltanoğlu
Alın yazısı
Müəllifdən
Əziz oxucu,
Bəlkə də, bir çoxumuz əsərdə baş verən hadisələrin real həyatda iştirakçısına çevrilmiş, ya da şahidi olmuşuq. Əsərdə hər hansı peşə sahəsini sadalamaqda məqsəd, qətiyyən, bu sahəni və ya bu sahədə çalışan insanları təhqir etmək, onlara qarşı nifrət bəsləmək deyil. Buna mənəvi haqqımız belə çatmaz. Hədəf – vicdanını nəfsinə qurban vermiş, sadəcə insanlığa deyil, cəmiyyətə və öz peşəsinə ləkə olan “insanlardır.” Bir insan öz işində vicdanlı deyilsə, onun bütün əməlləri cəmiyyət üçün təhlükədir. Məsələn: “Mən savadsız olduğumu bilə-bilə müəllim, həkim, dini xadim hüquq işçisi, və s. kimi fəaliyyət göstərirəmsə, mənim yetişdirdiyim cəmiyyətdə sağlam düşüncədən, sağlam candan, sağlam əqidədən, sağlam ədalətdən və s. söhbət gedə bilməz. Hətta kimsə min bir əziyyət ilə alim kimi yetişsə belə, bu “cəmiyyət” onu məhv edəcəkdir.
Bu gün görməzdən gəldiyimiz bu tip məsələlər, ən xırda məsələ olsa belə, bir gün cəmiyyətin ən dərin yarasına çevriləcək, bizim və ya bizdən sonrakı nəslin faciəsinə dönüşəcəkdir. (necə ki, günümüzdə baş verənlər keçmişdə atılan yanlış addımların təzahürüdür.) Yalnız bu günü düşünən insanın gələcəyi amanda ola bilməz. Yalnız özünü düşünən insanın övladı əmniyyətdə qala bilməz. Çünki hər bir fərd cəmiyyətdə özünəməxsus bir iz, bir “xəstəlik” yaradır. Bu gün bu “xəstəliyin” çevrəsi hər nə qədər geniş olsa da, sabah o çevrə daralacaq, biz də çürüyən cəmiyyətin bir parçasına çevirəcəkdir. Cəmiyyət də orqanizm kimidir – hər zaman qorunmağa, müalicəyə ehtiyacı vardır. Cəmiyyətin həkimləri isə insanlardır.
Unutmayaq ki, bizə bəxş olunmuş bu dünya, bu həyat, yaşadığımız yer üzü hər bir insana məxsus olan və hər bir insanın bərabər şəkildə istifadə edəcəyi bir sərvətdir. Bu sərvəti qorumaq, ondan layiqli faydalanmaq isə ən əsas mənəvi borcumuzdur. Çünki bu sərvət sadəcə bizim deyil, bizdən sonrakı nəsil üçün də labüd bir mirasdır.
Əvvəlcədən təşəkkürlər.
(Təklif və iradlarınızı məmnuniyyətlə qəbul etmək üçün: soltanoglu1990@mail.ru )
Hörmətlə, Elnur Soltanoğlu Qubadov
Ön söz
Nə isə yaratmaq üçün istedad lazımdır. Eləcə də əsər yaratmaq üçün. Mən Elnuru uzun müddətdir tanıyıram. Onun istedadlı biri olduğunu tanıyanlar hamısı bilir. Çox gözəl lirik şeirlər, satiralar yazdığından xəbərdaram. Əgər onun yaradıcılığı ilə tanış olsanız, satiraları ilə Sabiri, Pünhanı xatırlatdığının da şahidi olarsınız.
Belə irihəcmli əsər yazdığını isə, düzü, bilmirdim. Elə ilk əvvəl mənə rəy yazmağı deyəndə də şeirlər olduğunu düşünmüşdüm. Amma nəsr əsəri olduğunu söylədi.
Mənə göndəriləndə artıq axşam idi. Şam yeməyini yeyib: “Yarısını bu gün, yarısını da sabah oxuyaram”, − deyə düşündüm və başladım oxumağa. Amma planlaşdırdığım kimi olmadı. Gecə yarısına qədər telefon əlimdə (karantinlə bağlı olaraq rayonda idim və noutbukum şəhərdə qalmışdı.) “Alın yazısı”nı oxudum, ta ki bitirənəcən. Çünki əsərin süjeti, mövzusu o qədər müasir, cəlbedici, maraqlı oldu ki, ayrıla bilmədim. Düşünürəm ki, hər kəs mənim kimi sevə-sevə oxuyacaq.
Əsərə gəldikdə, müasir dövrümüzdə, nəinki Azərbaycanı, hətta bütün dünyanı əhatə edən bir çox məsələlərə toxunulmuşdur. Burada Qurandan çəkilən nümunələrin düzgün izahı, alın yazısının fəlsəfi şərhi, əsl ədalətin qanunlarda deyil, insanın vicdanında və ilahi ədalətdə olduğunu, sevgi, dostluq, övlad-valideyn münasibətləri, şəxsiyyət azadlığı, səhiyyəmizdəki çatışmazlıq, qızların təhsildən yayındırılması problemi, Azərbaycan qadınının çətinlikləri, qız-oğlan övladları arasındakı ayrı-seçkilik, din adından öz məqsədləri üçün istifadə edən fırıldaqçıların ifşası, cəmiyyətdəki gerilik və onların səbəbləri, narkotikin gətirdiyi bəlalar, xüsusilə də, gənclərin həyatını məhv etməsi, hətta onların namusunu belə ləkələyəcək qədər alçaltması, insanlıqdan çıxarması, polis işçilərinin həyatı və s. bu kimi çoxlu məsələlər öz əksini tapmışdır.
“Alın yazısı” bizə qeybət etməkdənsə, inkişaf etməyin daha yaxşı olduğunu öyrədir. Bunun üçün paxıllıq etməməli, başqalarının uğurlarını təqlid, təkrar etmək yerinə özümüzə yeni yol, hədəf seçməli olduğumuzu bizə təfəkkür etdirir.
Əsər bizi elmin dindən, dinin elmdən ayrı olmadığınına, alimin elmi ilə dinin humanistliyi, birlik, bərabərlik ideyaları birləşincə daha gözəl bir dünya yarana biləcəyinə inandırır. Dini yalançı, insanları geriliyə, təhsilsizliyə, ayrı-seçkiliyə yönləndirən “dindar” mollalardan deyil, alimlərin, eləcə də müqəddəs kitabların özündən öyrənməli olduğumuzu dərk edirik.
“Alın yazısı”nı oxuyarkən mütləq karandaşınız əlinizdə olsun, çünki gözəl ifadələr, aforizmlərlə tez-tez rastlaşacaqsınız: “Düşünə bilməzsən, çünki düşüncələrin də həbs olunub sevgində sənin”, “Anlar heç zaman unudulmur, hətta zaman unudulsa belə”, “İndi bəzi həkimlər xəstəlikdən daha təhlükəlidir”, … hamısını deməyim ki, oxuyarkən özünüz o gözəllikləri kəşf edəsiniz.
Əsərin qəhrəmanı Həsən dostu Nuran kimi bu dövrdə gerçək sevginin olmadığına, hər şeyin həvəs, maraq və vərdiş əsasında qurulduğuna inanır. Şərqşünaslıq fakültəsini bitirən Həsən işi ilə bağlı İrana (Cənubi Azərbaycana) getməli olur. Burada o təsadüfən özü kimi Şimaldan anasının müalicəsi üçün gələn Səma adlı gözəl bir qızla tanış olur. İlk dəfə özü kimi düşünən bir xanımla rastlaşan qəhrəmanımız bütün qəlbi ilə ona bağlanır. Heç vaxt inanmadığı, daim uzaq qaçdığı sevgi hissi damarlarında dolaşaraq onu əsir alır. Di gəl ki Həsən və Səma bu da keçər düşüncəsi ilə (hərçənd ki, keçəcəyinə heç biri inanmırdı) bir-birindən telefon nömrəsi almırlar, yalnız qız yaşadığı kəndin adını deyir. Vətənə qayıtdıqdan sonra bir müddət qızdan xəbərsiz qalan Həsən artıq dözə bilmir, hətta depressiyaya düşür. Və sevgisi üçün uzaq bir kəndə − Bəcrəvana yollanır. Orada Həsənin başına gələn hadisələr, qarşılaşdığı şəxslər və baş verən faciələr barədə əsəri oxuyandan sonra biləcəksiniz.
Əziz oxucular, qeyd etdiyimiz kimi, sizi çox maralı süjeti, mövzusu olan bir əsər gözləyir, sevəcəyinizdən əminəm. Xüsusilə, gənclərimizin tərbiyəsi üçün gözəl bir əsər olduğunu düşünürəm. Əvvəlcədən hər birinizə təşəkkür və uğurlar.
Hörmətlə, Filoloq Seyran Cəfərli
Yay fəsli idi. Bu yay son 50 ilin ən isti yayı hesab olunurdu. İyul ayında isə temperatur ən yüksək həddə çatmışdı. Gecədən bir qədər keçməsinə baxmayaraq, hələ də bürkülü hava nəfəs almağa imkan vermirdi. Bürkünün təsirindən təbiət susmuş, ətrafda cansıxıcı sükut peyda olmuşdu.
Nuran narazı halda ayağa qalxıb pəncərəyə yaxınlaşdı. Belə hava onun üçün darıxdırıcı idi. O, geri dönərkən dostuna nəzər saldı. Həsənin üzündə gah mənalı təbəssüm, gah da sonsuz kədər nəzərə çarpırdı. Bayırda olduğu kimi, otaqda da sükut hökm sürür, təkcə saat öz ahəngdar çıqqıltısı ilə bu sükutu pozmağa çalışırdı. Nuran narazı halda dilləndi:
− Nə olub? Yenə də beynində səhnələr canlandırırsan?
Həsən yerində tərpəndi. Onun bu suala cavabı dərin “ah”dan başqa bir şey olmadı.
Nuran bilirdi ki, Həsənin belə vəziyyətdə söhbət etməyə həvəsi olmur. Lakin yenə də çalışırdı ki, dostunu az da olsa, düşüncələrdən uzaqlaşdırsın. Son günlərdəki vəziyyəti onu narahat edirdi.
Nuran Həsən ilə üç il öncə universitetdə qarşılaşmışdı. Hər ikisi BDU-nun Şərqşünaslıq fakültəsində təhsil alırdı. Onlar qarşılaşarkən Həsən ikinci, Nuran isə birinci kurs tələbəsi idi. Nuran da Həsən kimi ciddi, ağır təbiətə və fəlsəfi düşüncəyə malik bir insan idi. Bu xüsusiyyət onları digər tələbələrdən fərqləndirirdi. Həyatı olduğu kimi dərk edən, eyni hissə malik olan, eyni düşüncəni paylaşan bu iki insanın, hətta zövqləri də eyniyyət təşkil edirdi. Bütün bunlar Nuran ilə Həsənin tez bir zamanda dost olmasına səbəb oldu. Günün, demək olar ki, yarıdan çoxunu bir yerdə keçirən bu iki dost bir müddət sonra birlikdə mənzil kirayələyib eyni yerdə yaşamağa başlamışdılar.
Nuran mətbəxə keçib soyuducuya yaxınlaşdı. Alma şirəsi götürüb iki stəkana süzdü. Dostunun yanına qayıdıb stəkanı astaca əlinə toxundurdu. Həsən diksinib dostuna baxdı.
− Bağışla, deyəsən, səni şirin xəyallardan ayırdım. İç…
Bəlkə, danışasan? Nə baş verib ki, son vaxtlar bu qədər fikirlisən? Eşqə düşmüsən deyərdim, amma sevgiyə inan adam deyilsən. Qohumlarda da salamatçılıqdır. İşlər də qaydasında. Sağlığın da yerində. Nədir axı səni sıxan, ay Həsən? İnan ki, ürəyim ağrıyır sənə baxanda. İnsanın yaşam həvəsini söndürürsən?
Həsən gülümsəyərək dostuna baxdı:
− Elə isə baxma, nə ürəyin ağrısın, nə də yaşam eşqin tükənsin.
− İnadkarlıq et həmişəki kimi. Nə isə səninlə söz güləşdirmək fikrim yoxdur. Bilirəm ki, heç nə paylaşmayacaqsan. Amma nə zaman istəsən, burdayam. Yəqin ki, dost olduğumuzu unutmamısan.
Nuran sözlərini bitirib bir qədər Həsənə baxdı. Həsənin danışmaq istəmədiyini görüncə qapıya doğru addımladı. Otaqdan çıxarkən geri çevrildi:
− Bir şam da yandır. Daha romantik olsun. Həm ilham bulağın da qaynayar.
Həsən başını qaldırıb dostuna baxdı:
− Narahat olma, Nuran. Tək və tam məsuliyyətlə bir qərar verməliyəm. Odur ki, bir az zamana ehtiyacım var. Hər şeyi danışacağam. Mənə bir az zaman ver. Sadəcə bir qədər səbir.
Nuran başını yelləyib otağı tərk etdi.
* * *
Bir il öncə Həsən işlədiyi istehsalat şirkəti tərəfindən İrana ezam olunmuşdu. Əvvəlcə Tehran şəhərində oldu, sonra isə Azərbaycanın qədim tarixi diyarına – Təbriz şəhərinə göndərildi. Həsən Təbrizdə özünü rahat hiss etməyə başladı. Bu da səbəbsiz deyildi. Bir tərəfdən Azərbaycan torpağında olması, digər tərəfdən də bu şəhərin əhalisində hiss olunan doğmalıq onu darıxmağa qoymurdu. Həsənin uşaq yaşlarından ən böyük arzusu Azərbaycanın bu əzəli torpaqlarını gəzmək idi. Təbriz məktəblərində Azərbaycan dili tədris olunmasa da, yerli əhali öz dilini, mədəniyyət və adət-ənənələrini farslaşma siyasətindən qismən də olsa, qoruya bilmişdi. Hər axşam insanlar işlərini bitirdikdən sonra istirahət üçün ailələri ilə birgə parka gəlir, kimisi söhbət edir, kimisi yemək yeyir, kimisi də müxtəlif oyunlar oynayaraq günün yorğunluğundan yaxa qurtarmağa çalışırdılar. Həsən də mümkün olduqca axşamlar buraya gələr, sakitcə bir tərəfdə oturub insanlara tamaşa edərdi. Yenə də parkın girişinin sağ tərəfində ağaca söykənib ətrafa baxırdı. Buradan həm yolu, həm də parkın içərisini görmək mümkün idi. Onun diqqəti qarşı tərəfdəki ailənin hərəkətlərində idi. Ailə üzvlərinin üzlərindəki təbəssüm, səslərindəki sevinc çoxdankı bir arzunun həyata keçməsindən xəbər verirdi. Həsən onlara baxdıqca, özü də bilmədən xəyallara qərq olmuşdu. Bu zaman parkın kənarında dayanan maşın səsi, ardından isə iki şəxsin mübahisəsi onu xəyallarından ayırdı. Həsən narazı halda geri çevrildi. Yolda bir taksi dayanmışdı. İlk baxışdan müştərinin bura vətəndaşı olmadığı nəzərə çarpırdı. Burada taksi şoferləri əcnəbi müştəriləri aldadıb artıq pul almağı peşəyə çeviriblər.
Sürücü özünəməxsus saxta təbəssümü ilə xanımın üzünə gülümsəyir, artıq pul almağa çalışması bəs etmirmiş kimi, “qonaqpərvərlik” göstərərək: “Əziyyət çəkməyin, qonaq ola bilərsiz”, – deyə acgözlüklə qızın əlindəki pullara baxırdı. Qız da özünü itirmiş halda bütün pullarını çıxarıb əlində tutmuşdu. Görünür, yerli pul nişanlardan başı çıxmırdı. Həsən vəziyyəti belə görüncə müdaxilə etməli oldu:
− Xanım, kömək lazımdı? − Cavab gəlməyincə bir az da yaxınlaşıb ucadan:
− Bakıdan gəlmisiz, xanım?
Səma növbəti dəfə duyduğu yad səsdən diksindi. Tamam özünü itirib əsəblə geri çevrildi. Başqa zaman olsaydı, yəqin ki, cavabı da fərqli olardı, amma indi bunu düşünəcək halda deyildi. Qız istəmədən Həsənlə göz-gözə gəldi və sadəcə başını tərpədərək “hə” deməyi bacardı.
Həsənin müdaxiləsi sürücünü narahat etmişdi. Çünki qızı aldadıb artıq pul qoparacaqdı. Odur ki, əsəblə:
– “Baba, sənə nəki hardandi? Bizi məşğul eləmə. Boro peye-karət”[1 - Get işinlə məşğul ol.].
Həsən üzünü sürücüyə tutub: “Xamuş, xamuş baş!”[2 - Sakit, sakit ol] – deyə qışqırdı. Sonra da cibindən beş yüz tümən çıxarıb ona doğru uzatdı:
– “Begir, çizi nəqu, boro”.[3 - Götür, bir söz demədən çıx get.]
Sürücü çaşqın halda maşına oturdu və deyinə-deyinə oradan uzaqlaşdı.
Qız heç bir şey başa düşməsə də, qarşısındakı oğlanın ona görə sürücü ilə mübahisə etdiyini anlayırdı. Həsən də qızın sual dolu baxışlarını görüb dedi:
− Narahat olmayın, normal haldır. Hər yerdə olduğu kimi, burada da əcnəbiləri aldatmaq sürücülərin sevimli peşəsidir. Siz də bu qədər həyacanlandığınıza görə, yəqin ki, birinci dəfədir, burdasınız.
− Hə, ilk dəfədir. İkinci gündür burdayam.
− Təksiz?
− Niyə soruşursuz ki?
− Heç, sadəcə soruşdum.
Səma öz yaşadığı kənddə Həsənlə qarşılaşsaydı, üzünə də baxmazdı. Çünki o yerlərdə tanımadığın insan, hələ də cavan bir oğlanla danışmaq heç də normal qarşılanmırdı. Lakin qürbətdə öz həmyerlisi ilə rastlaşması onun üçün çox sevindirici bir hal olmuşdu. Amma yenə də psixologiya öz işini görür, utanc hissi onu rahat buraxmırdı. Ona elə gəlirdi ki, ətrafdakı hər kəs onlara baxır, onlar haqda danışır. Səma uzun kirpikləri ilə sanki qızarmış üzünü örtməyə çalışırdı. Həm təşəkkür etmək, həm də qaçıb uzaqlaşmaq istəyirdi. Düşdüyü vəziyyətdən özünü itirən qız Həsənin səsindən diksindi:
− Bağışlayın, əgər kömək lazımdırsa, məmnuniyyətlə hazıram, yəni harasa getmək istəyirsinizsə, buyurun.
Səma razılıq vermək istəmədi, lakin az əvvəl baş verən hadisəni düşündükdə qərarsız şəkildə Həsənin üzünə baxdı. Həsənin üz cizgiləri də sözləri kimi sərt və inandırıcı idi. Həsən qızın tərəddüdünü görüb danışmağa başladı.
− Narahat olmayın, mən sadəcə kömək etmək istəyirəm. Mən də sizin həmyerlinizəm. Buraya işlə bağlı gəlmişəm. Bilirəm ki, burada tək gəzmək sizin üçün çətin olacaq.
− Mən burada tək deyiləm. − Səma gözlənilmədən dilləndi. − Anamla gəlmişəm. Amma o, indi xəstəxanadadır. İlk gecəni yanında yatdım, bu gün isə qoymadılar. Nahardan sonra bildirdilər ki, xəstə yanında yalnız bir gecə qalmaq olar. Odur ki, otelə dönməli oldum.
Bayaqdan ağzına su alıb dayanmış qızın bir nəfəsə bu qədər danışması qəribə göründü.
− Bəs ananızın vəziyyəti necədir?
− Yaxşıdır.
− Şikayəti nədir?
− Ürəyi ilə bağlıdır. Əslində, biz elə düşünürdük, yəni həkimlər elə demişdilər. Amma ürək deyilmiş, şükür ki, qorxulu bir şey yoxdur.
– Çox şükür. Acınacaqlı haldır.
– Nə?
– Bizim səhiyyədəki vəziyyəti deyirəm. İnsanlarda o qədər inamsızlıq yaradıblar ki, xırda bir narahatçılıqda belə xəstələr xaricə üz tuturlar.
– Anam bir neçə ay idi müalicə alırdı. Əməliyyat etmək istəyirdilər. Qayıdandan sonra şikayət edəcəyik. Anam onlara görə nə qədər fikir edib. Hər gün öləcəyəm deyə ağlayır, yemək yemir, günbəgün gözümüzün qarşısında əriyirdi. İnsan həyatı ilə bu qədər rahat oynamaq? Nə bilim. Başa düşə bilmirəm.
Qızı sakitcə dinləyən Həsən təəssüflə başını yellədi:
– “Həkim soyuqqanlı olmalıdır”, – deyirlər, görünür, bizim həkimlər həm də soyuqvicdanlıdırlar. Həkim seçimində diqqətli olmaq lazımdır. İndi bəzi həkimlər xəstəlikdən də təhlükəlidirlər. Nə isə. Başım qarışdı, gedəcəyiniz ünvanı soruşmadım.
Səma sanki yuxudan oyandı. Ömründə ilk dəfə tanımadığı insan ilə bu qədər söhbət edir, səmimiyyət göstərirdi. Danışmaq istəsə də, nitqinin quruduğunu hiss etdi. Titrək əli ilə gedəcəyi otelin kartını Həsənə uzatdı.
– “Otel-e-Ziba”. Yaxındır bura. Yolu keçib sağa dönəcəyik. “Ləbniyyat” mağazasından sonra.
Onlar otelə çatana qədər Həsən burdakı insanların həyat tərzindən və öz işlərindən danışdı. Səma isə heç bir söz demədən düşdüyü vəziyyəti və Həsənin sürücüyə ödədiyi pulu ona necə qaytaracağını düşünürdü.
– Çatdıq. – Həsənin səsi Səmanı düşüncələrindən ayırdı.
Otelin binasına daxil oldular. Bir qədər irəlidə, sol tərəfdə iki xanım əməkdaş əyləşmişdi. Burada müştərilər binadan çıxdıqları zaman otağın açarını təhvil verib, vəsiqələrini götürür, geri qayıtdıqda da yenidən vəsiqə ilə açarı dəyişirdilər. Səma da qaldığı nömrənin açarını almaq üçün xanımlardan birinə yaxınlaşdı. Nəzarətçi onun vəsiqəsinə baxdıqdan sonra:
– “Xanum[4 - Xanım], az əvvəl Mədain bimarestanından[5 - Mədain xəstəxanasından] telefun etdilər. Madəriniz[6 - Ananız] bihal olub. Sizi görməx istər.”
Səma tam başa düşməsə də, xəstəxananın adını eşidən kimi, özünü itirdi. Nə cavab verəcəyini bilmədi. İxtiyarsız geri çevrilib Həsənə baxdı. Həsən hələ də girişdə dayanmışdı. Çağırmaq istədi, amma necə müraciət edəcəyini bilmədi. Bu qədər söhbət etsələr də, tanışlıq olmamışdı. Onun bu çaşqınlığı Həsənin diqqətindən yayınmadı. İti addımlarla ona doğru addımladı.
– Nə baş verib?
– Anam, anama nəsə olub. Xəstəxanadan zəng vurublar. Məni axtarırlar.
– Özünüzü ələ alın. Bu oteldə qaldığınızı, yəqin ki, ananız deyib onlara. Sakitləşin. Burada işiniz yoxdursa, vaxt itirməyək.
Səma başının gicəlləndiyini hiss etdi, gözləri qaraldı, dizləri əssə də, özünü itirmədi. Birtəhər başı ilə razılıq verib Həsənin arxasınca binadan çıxdı.
Həsən maşının qapısını açıb onu gözləyirdi. Səma maşına mindikdən sonra qarşı tərəfə keçib şöferlə yanaşı əyləşdi. Sürücü mühərriki işə saldı.
– “Baba, hara inşəAllah.”
– Mədain xəstəxanasına.
– “Baba, şurəvidən gəlibsüz?”
Həsən sadəcə başını tərpətdi. Sürücü bir neçə sual da verdi. Aldığı qısa cavablardan sonra həmsöhbətinin danışmaq istəmədiyini görüncə susdu.
Maşın parkın qarşısından ötüb körpüyə doğru yön aldı. Körpünü keçib sağa döndü. Bir müddət getdikdən sonra yolun kənarında dayandı. Həsən cəld maşından düşüb Səma üçün qapını açdı. Sonra da sürücüyə yaxınlaşıb haqqını ödədi. Görünür, bu sürücü əvvəlki kimi pul hərisi, hiyləgər biri deyildi. Pulu aldıqdan sonra təşəkkür edib uzaqlaşdı. Hər ikisi tələsik yolu keçib xəstəxanaya tərəf addımladılar.
Qəbul şöbəsinə yaxınlaşdılar. Həsən önə keçib növbətçi ilə danışdı. Vəsiqəni Səmadan alıb ona təqdim etdi. Daha sonra ikinci mərtəbəyə qalxdılar. Səma anasını müayinə edən həkimi görüncə yanına qaçdı.
– Həkim, anam, anam necədir? Anamı görmək istəyirəm.
– “Xanum, kəmi ahəstə, lotfən. Esme-madərət çie?”
Burada həkimlər yarı fars, yarı türkcə danışırlar. Odur ki, ilk əvvəl onları başa düşmək çətin olur. Səma da həkimin nə soruşduğunu anlamırdı.
Həsən ona yaxınlaşıb: “Xanım, ananızın adını soruşur həkim”, – dedi.
– Mehriban, Nəcəfova Mehriban.
Xəstənin adını eşidən həkim dilləndi:
– “Hə, madərinizin fəşarı yüksəldi. Nagəhan belə hal, xeyli motəəsefəm[7 - Ananızın təzyiqi yüksəldi. Gözlənilmədən belə hal, çox təəssüf edirəm.]. Sizi çox arzuladi. Onvan dedi. Telefon etdik. Hala daru yeyib yatır. Fərda gələrsüz”[8 - İndi dərman qəbul edib yatır, sabah gələrsiz.].
Həkim sözlərini bitirib getdi. Dəqiq bir şey anlamayan Səma çiyinlərini çəkərək əvvəlcə həkimin arxasınca, sonra Həsənin üzünə baxdı. Həsən məcburən yalan danışmalı oldu:
– Deyir ki, narahat olmayın, hər şey qaydasındadır. Dərman qəbul edib yatır. Sabah görüşə bilərsiz.
Həsən saata baxdı. Saat 21:30-u göstərirdi.
– Xanım, artıq gecdir, burda qala da bilməyəcəksiz. Nə düşünürsüz? Yəqin, yemək də yeməmisiz.
Səma məhz indi sabahdan bəri ac olduğunu xatırladı.
– Mən, mən anamı görməliyəm.
Həsən palatadan çıxan tibb bacısına yaxınlaşdı. Uzun danışıqdan sonra onu razı sala bildi. Səma cəld içəri atıldı.
Həsən girişdə dayanıb içəri göz gəzdirirdi. Burada nisbətən ağır xəstələr yatırdı.
– “Mehriban xanımı burada niyə yatırdırlar, görəsən. Burada sağlam insanı yatırsan, sabaha xəstə olar”, – deyə düşünən zaman gözü xəstəyə sataşdı. Ona təqribən 45-50 yaş vermək olardı. Baş örtüyünün kənarından ağarmağa başlayan saçları görünürdü. Səma onun əlindən tutmuş, nə isə pıçıldayırdı. Görünür, yuxu dərmanı hələ də öz təsirini itirməmişdi. Qız çarəsiz şəkildə oturmuş, anasının üzünə diqqətlə baxaraq boğazında düyünlənən kədəri udmağa çalışırdı. Bu zaman tibb bacısı Həsənə yaxınlaşıb:
“Lotfən, dige bəse. Fərda biyayin”[9 - Xahiş edirəm, kifayətdir. Sabah gələrsiz.]. – dedi.
Həsən təşəkkür edərək Səmaya doğru addımladı.
– Bağışlayın, təəssüf ki, çox qala bilmərik, getməliyik.
Səma ayağa qalxdı. Çaşqın nəzərlərlə gah yerə, gah da Həsənin üzünə baxaraq pıçıltı ilə: “Çox sağ olun”, – dedi.
Bu üç söz Səmanın qəlbindən qopub gələn razılığın tam ifadəsi idi. Səmanın üzündəki ifadə Həsəni kövrəltdi. Bu cizgi çarəsiz bir insanın yalvarışını əks etdirirdi.
− Təşəkkür ediləsi bir şey yoxdur. Narahat olmayın. Təəssüf ki, getməliyik. Hər şey yaxşıdır, yaxşı da olacaq. Sabah gəlib yenidən baş çəkərik.
− Bəlkə, həkimlə bir də danışaq?
− Bu heç nəyi dəyişməyəcək. Burda qaydalar ciddidir. Həm yuxu dərmanı veriblər. Sabaha qədər yatacaq. Onsuz da əlimizdən gözləməkdən başqa bir şey gəlmir.
Səma yanağından süzülən yaşı silib uşaq kimi hiçqırdı. Dodaqları titrəyirdi. Bir təhər Həsənin arxasınca otaqdan çıxdı.
− Sabah gəlib həkimi ilə danışarıq. Əgər hər şey qaydasında idisə, niyə elə oldu?
− Əslində, anam buna görə müalicə alır. Tez-tez tutmalar olur və təzyiq yüksəlir. Odur ki, bir çox həkim ürəyindən şübhələnirdi. Amma sinir sistemi imiş. Burda elə dedilər. Məncə də əsəbdir. Çünki anam atamdan sonra belə oldu.
Həsən onların ayrıldığını düşünüb susdu. Pilləkənləri enib xəstəxananın həyətinə çıxdılar. Səma dərindən nəfəs alıb özünü sakitləşdirməyə çalışırdı. Havada xoş, sərin meh var idi.
− Bilirəm, yeri deyil, amma bir şey yeməlisiz. Ac qalmaqla özünüz də xəstələnə bilərsiz. O isə güclü olmalı-sız, ən azından ananıza xatir. Otelin yaxınlığında restoran var, yaxşı yeməklər verirlər. Düzdür, bizim yeməklər qədər dadlı deyil, amma yaxşıdır. Yemək yeyər, oradan da otelinizə gedərsiz. Bir az yatıb dincəlməlisiz ki, sabah ananız sizi canlı görsün. Bu halda sizi görsə, çox məyus olacaq. Çünki ona görə burada və bu vəziyyətdəsiz.
Əslində, Həsən özü də yemək istəmirdi. Sadəcə qızı sakitləşdirmək üçün çalışırdı. Səma heç bir söz demədi. Bayaqdan bəri doğma bir insan kimi onun qayğısına qalan Həsənin yorğun üzünə nəzər saldı. Başını tərpədib razılıq verdi. Bəlkə, o da Həsən ac qalmasın, − deyə bu addımı atdı. Hər ikisi yolun kənarında dayanan sarı rəngli “Samand” markalı maşına tərəf addımlamağa başladılar.
* * *
Günəşin pəncərədən süzülərək otağı aydınladan parlaq şüası içərini isitməyə başlamışdı. Nuran yatağında çevrilib gözlərini açdı. Bazar günü idi. Hər gün tezdən oyanıb işə getdiyi üçün istirahət günlərində yata bilmir, bir iki saat yatağında sağa-sola çevrilir, bəzən uzun-uzun düşüncələrə dalır və bundan sonra yerindən qalxırdı.
Saata baxdı, artıq 10 idi. Pəncərəyə yaxınlaşanda gözlərini qıyıb sifətini turşutdu:
− “Bu gün də isti qoymaz nəfəs almağa”. − Qaş-qabaqlı halda otağından çıxıb Həsənin otağının qarşısında dayandı. Otaqda sakitlik idi. Qapını döydü. Cavabsız qaldığını görüncə içəriyə boylandı. Həsən yatağında deyildi. Çarpayısı da qaydasında idi. Zala daxil oldu.
− “Yəqin, gecəni burada keçirib. Bu insan özünə niyə bu qədər zülm edir axı?” − Nuran təəssüflə ah çəkib dostuna yaxınlaşdı, amma onu oyatmağa ürəyi gəlmədi. Geri döndükdə gözü masa üzərindəki kağız-qələmə sataşdı.
− Aaa!, məsləhətim işə yarıyıb, deyəsən. Şeir filan yazmağa başlayıb ki. Adətən, insanlar İrana “Məşhədi” olmaq üçün gedirlər, bizimki “Məcnun” olub qayıdıb. – Nuran gülümsəyərək kağızı götürdü:
Hələ də unuda bilmədin deyilmi? Səbəbini soruşdunmu tənha qaldığında özündən? Bir cavab, bir çarə tapa bildinmi heç? Çarəsizliyin nə demək olduğunu anladınmı? Ağlın acizliyini gördünmü? Heç bir şey mümkün olmadı deyilmi? Çünki sən…
İnkar etdin daima sevmədim, – deyə, amma dilin söyləyənləri qəlbin qəbul etmədi. Qəlbin hər zaman onu istədi. Bir az qorxu, bir az təlaş, bir az da sevinc hissi ilə yaşatdı daxilində.
Bəs gözlərin? Bacara bildinmi gözlərinlə sən? Hər zaman, hər yerdə onu axtarmadımı? Gördüyü insanları ona bənzədib qəlbini həyəcanlandırmadımı? Ya əllərin, əllərin ona toxunmaq arzusu ilə yanmadımı? Xəyalın, xəyalın hər an onu canlandırmadımı? Ruhun onun qəlbinə, onun cisminə həbs olmadımı? Qəbul edirsən deyilmi? Sən tam ona aidsən. Səni sən edən də odur.
Niyə qərarsızsan? Niyə bu dünyadan uzaqsan düşündünmü sən? Düşünə bilməzsən, çünki düşüncələrin də həbs olunmuşdur sevgində sənin…
Unutma!!!, Yox sandığın bir şeyi həyatında var edən həyatının sahibidir demək ki.
Nuran mətni oxuduqdan sonra diqqətlə Həsənə nəzər yetirdi. Sanki indi özünə gəldi. Həqiqətən də, son günlər Həsənin ziddinə işləyirdi. Həddən artıq zəifləmiş, üzü saralmış, gözlərinin altı kölgə salmışdı. Nuran sevgiyə inanmırdı. Daha doğrusu, indiki zamanda kiminsə həqiqi sevgi yaşayacağını təsəvvür edə bilmirdi. Həmişə qeyd edirdi ki, bu dövrdə hər şey həvəs, maraq və vərdişdən qaynaqlanır, insanlar etdiklərinin, eləcə də düşündüklərinin doğru zaman və məkanını təyin edə bilmirlər. Beləcə, zamansız və maraqdan qaynaqlanan hərəkət xoşagəlməz sonluqla nəticələnir. Həsən də onunla, qismən də olsa, razılaşırdı. Münasibətdə ağlın, qarşılıqlı anlayışın, hörmətin daha vacib olduğunu vurğulayır və deyirdi:
− “Sevgi də, ehtiras da bir hisdir. Sevgi donuna bürünən ehtiras isə daha təhlükəlidir. Heç bir halda kökündə ehtiras dayanan bir hissə sevgi adı vermək olmaz. Sevgi daimi, ehtiras isə keçici bir hisdir. Bu hisləri fərqləndirmək isə ağlın işidir. Ümumiyyətlə, bütün hislər yabanı formadadır. Onları ram edəcək qüvvə ağıldır. Sevgi də, ehtiras da ram edilməzsə, nəticəsi faciəli olar: ehtiras zalımlıqdan, sevgi isə məzlumluqdan məhv edər sahibini. Adətən, kamil olmayan sevgi də xəyallar qurmağa vadar edir. O xəyallar həyata keçmədikcə insanda məyusluq yaranar, şübhə yaranar. Şübhə yaranarsa, inam itər. İnam itən yerdə isə nə hörmət olar, nə də başqa bir şey. Odur ki, ailənin təməli ağıl və anlayış üzərində qurulmalıdır. Bir-birini anlayan insan arasında, təbii ki, sevgi də, hörmət də daimi olacaqdır”.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/elnur-soltanoglu/alin-yazisi-68364226/) на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
notes
1
Get işinlə məşğul ol.
2
Sakit, sakit ol
3
Götür, bir söz demədən çıx get.
4
Xanım
5
Mədain xəstəxanasından
6
Ananız
7
Ananızın təzyiqi yüksəldi. Gözlənilmədən belə hal, çox təəssüf edirəm.
8
İndi dərman qəbul edib yatır, sabah gələrsiz.
9
Xahiş edirəm, kifayətdir. Sabah gələrsiz.