Avtoritar şəxsiyyətin necəliyi

Теодор Адорно

Amerikada yaşadığı illərdə Adorno öz həmkarları ilə birlikdə müxtəlif təbəqədən olan insan tipləri arasında sosioloji və psixoloji araşdırmalar apararaq onların “demokratik” və ya ”avtoritar“ hakimiyyətə nə dərəcədə meylli olduqlarını öyrənmişdir. Bu araşdırmaların məhsulu olaraq ”Avtoritar Şəxsiyyətin Öyrənilməsi“ (1950) əsəri meydana gəlmişdir. Bu əsər insan təbiətinin və davranışlarının öyrənilməsində əvəzsiz mənbədir və açıq-aşkar görünür ki, o zamanın nasist Almaniyasında baş verən dəhşətlərin təsirilə yazılmışdır. Lakin ”Avtoritar Şəxsiyyətin Öyrənilməsi“ kitabında diqqət mərkəzinə gətirilən məsələlər təkcə Adof Hitlerin şəxsiyyəti və Üçüncü Reyxin varlığıyla məhdudlaşmır, burada ümumən insan şəxsiyyətinin avtoritar təbiəti araşdırılır. Əsər özünün əhatə dairəsi və tarixi dəyər daşımasıyla unkaldır və Adornonun gəldiyi nəticələr bu günə qədər öz qüvvəsini itirməyib, bu nəticələrdən narahatlıq hissi keçirənlər də az deyil.