Pinokiyo
Karlo Kollodi
Dünya ədəbiyyatından seçmələr
Müəllif bu əsərin qəhrəmanı olan taxtadan düzəldilən oyuncağın – Pinokkionun timsalında hər birimizin insan kimi yetişməsində mənəvi-əxlaqi dəyərlərin həlledici roluna diqqət çəkir.
Karlo Kollodi
Pinokkio
© ALTUN KİTAB MMC – 2020
1
Biri vardı, biri yoxdu, bir…
Mənim balaca oxucularım dərhal çığıracaqlar: «kral vardı…»
Yox, uşaqlar, tapmadınız. Bir ağac parçası vardı. Günlərin bir günü həmin ağac parçası qoca dülgərin emalatxanasında peyda oldu. Qocanın adı usta Antonio idi, lakin hamı onu «usta Albalı» adlandırırdı. Səbəbi də o idi ki, Antonionun burnunun ucu yetişmiş albalıya oxşayırdı – həmişə par-par parıldayır və qırmızımtıl olurdu.
Usta Albalı ağac parçasının emalatxanaya necə gəlib düşdüyündən xəbərsizdi. Lakin bu haqda çox düşünmədi, eləcə onu görüb sevinclə əlini əlinə vurub dedi:
– Bu ağac parçası lap yerinə düşdü. Ondan masaya ayaq düzəldərəm.
O, iti bir balta ilə ağac parçasının qabığını soymaq istəyirdi ki, əli havadaca asılıb qaldı. Ağac parçasından eşitdiyi yalvarış dolu səs usta Albalını əməllicə heyrətləndirdi.
– Məni vurmayın!
Təəccübdən gözləri böyümüş usta Albalı səsin ağac parçasından gəldiyinə inanmaq istəmədi. Odur ki maraqla ətrafa boylandı. İçəridə özündən başqa heç kəs yox idi. Qoca dülgər iş stolunun altına, artıq-urtuq taxta parçalarını saxladığı səbətə baxdı, həmişə bağlı saxladığı şkafı açdı, axırda pəncərələri aralayıb küçəyə boylandı, lakin yenə də heç kəsi görə bilmədi…
Axırda gülüb dedi:
– Bildim. Heç bir səs-filan eşitməmişəm. Mənə elə gəlib. Yaxşısı budur, işimə davam eləyim!
O, yenidən baltanı götürdü və ağac parçasına möhkəm bir zərbə ilişdirdi.
Tanış səs bu dəfə qışqırdı:
– Oy, sən məni çox incidirsən.
Usta Albalının bu dəfə heyrətdən ağzı açıla qaldı. Birtəhər özünü ələ alıb öz-özünə dedi:
– Yaxşı, bəs bu çığıran kim idi? Axı içəridə heç kəs yoxdur. Harada görünüb ki, ağac parçası uşaq kimi inildəyib ağlasın. Yox, yox, qulağıma səs gəlib, vəssalam! Bu da başqa odunlar kimi adi ağac parçasıdır, onu ocağa atıb üstündə şorba da bişirmək olar. Bəlkə… kimsə odunun içinə girib, hə?.. Belədirsə, özündən küssün. İndi ona göstərərəm!
Dülgər odunu iki əliylə tutub emalatxananın divarına çırpmağa başladı.
Sonra qulaqlarını şəklədi görsün, yenə bir səs eşidəcəkmi. İki dəqiqə gözlədi, səs gəlmədi, beş dəqiqə gözlədi, səs gəlmədi, on dəqiqə gözlədi, yenə səs gəlmədi. Usta Albalı fikirləşdi ki, oyan-buyanı yoxdur, qulağı səsə düşüb, qurtardı getdi! Ona görə də bu dəfə rəndəni əlinə alıb ağac parçasını yonmaq istəyirdi ki, bayaqkı səs indi də gülə-gülə söylədi:
– Yalvarıram, eləmə! Qıdığım gəlir!
Bu dəfə usta Albalını sanki ildırım vurdu: o, huşunu itirib yerə yıxıldı. Özünə gələndə gördü ki, döşəmənin üzərindəcə sərili qalıb.
Qorxudan dülgərin hətta burnunun ucu göyərmişdi.
Elə bu zaman qapı döyüldü.
Dülgər ayağa qalxa bilmədiyi üçün yerindəcə güclə cavab verdi:
– Gəlin.
İçəri Ceppeto adlı yaşlı bir adam girdi. Onun yaşı çox olsa da, xeyli gümrah görünürdü. Ceppeto da vaxtilə dülgərliklə məşğul olmuşdu. Lakin çox qocalmışdı deyə bu işdən əl çəkmişdi. Qonşu uşaqları Ceppetonu cırnatmaq üçün onu «Qarğıdalı kökəsi» çağırırdılar. Çünki yaşlı kişinin başındakı sarı parik eynilə qarğıdalı kökəsini xatırladırdı. Ceppeto hər dəfə bu ləqəbi eşidəndə özündən yaman çıxırdı.
– Salam, usta Antonio, – deyə o, qoca dülgərə səsləndi. – Sizə işim düşüb. Deyirəm, bəlkə, mənə taxtadan qəşəng bir oğlancığaz düzəldəsiniz. Elə oğlancığaz ki, oynaya, qılınclaşa, havada mayallaq aşa bilsin. Onunla bütün dünyanı dolaşıb bir tikə çörək qazanmaq mümkün olsun.
Yenə haradansa bayaqkı səs eşidildi:
– Əla olar, Qarğıdalı kökəsi!
Bu sözləri eşidən Ceppeto əmi qəzəbdən qızardı. O, dülgərə qışqırmağa başladı:
– Usta Antonio, nə cürətlə məni təhqir edirsiniz?
– Kim sizi təhqir elədi?
– Siz mənə «Qarğıdalı kökəsi» dediniz!
– Bunu mən demədim.
Onlar əvvəlcə sözləşdilər, sonra əlbəyaxa oldular, bir-birini dişləyib cırmaqlamağa başladılar. Axırda yorulub əldən düşdülər, beləcə, ara da sakitləşmiş oldu. İndi Ceppetonun sarı pariki usta Antonionun, dülgərin ağ pariki isə Ceppetonun dişlərinin arasında idi. Onlar parikləri bir-birinə qaytarıb barışdılar, bir-birinin əlini sıxdılar və ömürboyu dost qalacaqlarına söz verdilər. Antonio Ceppetonu inandıra bilmişdi ki, onu təhqir etməyib. Ceppeto da belə qərara gəlmişdi ki, dülgərin günahı yoxdur, görünür, qulağı səsə düşüb.
Barışığın şərəfinə usta Antonio ağac parçasını dostuna bağışlamaq qərarına gəldi. Çünki Ceppeto istədiyi oğlancığazı özü də düzəldə bilərdi. Di gəl, fəlakət baş verdi: Antonio ağac parçasını Ceppetoya uzadarkən qəfil əlindən saldı. Ağac parçası yazıq Ceppetonun düz ayaqlarının üstünə düşdü.
– Ah, siz necə də lütfkarsınız, usta Antonio, – yaşlı adam bərkdən ufuldadı. – Siz məni şikəst elədiniz.
– And içirəm ki, bunu mən eləmədim!
– Yalançı!
– Ceppeto, məni təhqir eləməyin, yoxsa sizi Qarğıdalı kökəsi adlandıracağam!
Ceppeto bu sözləri eşidincə yenidən, özü də bu dəfə lap çox əsəbiləşdi, dülgərin üstünə cumdu. Onlar növbəti dəfə əlbəyaxa oldular. Elə ki yorulub dava-dalaşdan çəkildilər, dülgərin burnunda iki cırmaq izi göründü, dostunun gödəkçəsində isə iki düymə yeri boş qalmışdı. Bu əlbəyaxadan sonra da onlar yenə bir-birinin əlini sıxdılar və ömürboyu dost qalacaqlarına and içdilər. Sonra Ceppeto dəcəl ağac parçasını götürüb axsaya-axsaya evinə getdi.
Evə çatan kimi dərhal alətlərini götürüb ağacdan oğlancığaz düzəltməyə başladı.
Ceppeto düşündü: «Ona Pinokkio adını verəcəyəm. Bu ad oğlancığaza səadət gətirər. Bir vaxtlar bu adı daşıyan bir ailə tanıyırdım. Ananın da, atanın da, uşaqların da adları Pinokkio idi, onlar hamısı özlərini xoşbəxt hiss edirdi. Bu ailə sədəqə toplamaqla varlanmışdı. Heç şübhəm yoxdur ki, Pinokkio adı mənim oğlancığazı da xoşbəxt eləyəcək!»
2
Ceppeto əvvəlcə Oğlancığazın saçlarını, sonra alnını və nəhayət, gözlərini düzəltdi. Gözlər hazır olanda Ceppeto onların yumulub-açıldığını gördü. Sonra isə taxta gözlərin iti baxışlarını öz üzərində hiss edən Ceppeto bundan narahat oldu və donquldanmağa başladı:
– Səfeh gözlər, nə üzümə zillənmisiniz?
Ona cavab verən olmadı.
Bundan sonra Ceppeto Oğlancığazın burnunu düzəltməyə başladı. Lakin burun hazır olan kimi durmadan böyüməyə başladı, bir neçə dəqiqə ərzində o qədər uzandı ki, ucu-bucağı görünmədi.
Yazıq Ceppeto onu qısaltmağa çalışır, ancaq burun kəsildikcə daha da uzanırdı. Bundan bezən Ceppeto Oğlancığazın ağzını düzəltməyə girişdi.
Ağız hələ hazır olmamış gülməyə başladı.
Ceppeto əsəbiləşdi:
– Bəsdir güldün!
Ağız gülməyini saxladı, lakin bu dəfə də uzun dilini çölə çıxardı.
Ceppeto kefini pozmaq istəmirdi, odur ki bu qəribəliklərə fikir vermədən işinə davam edirdi. Ağızın ardınca o, Oğlancığazın çənəsini, boynunu, çiyinlərini, belini və qollarını düzəltdi.
Qollar hazır olan kimi Ceppeto dərin bir nəfəs alıb dincəlmək üçün oturdu. Birdən hiss elədi ki, kimsə onun parikini başından çıxarır. Çevrilib baxanda nə görsə, yaxşıdır? Taxta Oğlancığaz onun sarı parikini əlindəcə tutub!
– Pinokkio! Bu dəqiqə parikimi qaytar, yoxsa…
Oğlancığaz ona qulaq asmadı. Pariki qocaya qaytarmaq əvəzinə onu öz başına taxdı. Bu iri parikin altında Pinokkionun az qala nəfəsi kəsiləcəkdi.
Taxta Oğlancığazın bu cür abırsız davranışı Ceppetonu elə kədərləndirdi ki, o bütün ömrü boyunca belə qüssələnməmişdi.
– Ayıb olsun sənə! – qoca ağlamsınaraq dedi. – Sən hələ tam hazır deyilsən, lakin indidən atana qarşı hörmətsizlik edirsən.
Ceppeto gözlərini sildi.
İndi Oğlancığazın ayaqlarını hazırlamaq lazım idi. Elə ki ayaqlar da hazır oldu, bu dəfə də Ceppeto burnundan təpik zərbəsi aldı. O fikirləşdi: «Günah özümdədir. Mən bunların baş verəcəyini əvvəlcədən təxmin etməli idim. İndi isə çox gecdir».
Sonra o, Pinokkionu yerə qoydu ki, Oğlancığaz yeriməyi öyrənsin.
Lakin Pinokkionun dizləri bükülmürdü, ayaqları da çox yöndəmsiz idi, odur ki güclə hərəkət edirdi. Bununla belə, Ceppeto Oğlancığazın əlindən tutub ona yeriməyi öyrətdi. Çox keçmədi ki, Pinokkio sərbəst hərəkət etməyə başladı. İndi o, otaqda rahat gəzirdi. Nəhayət, kandardan keçdi və özünü küçəyə atdı.
Yazıq Ceppeto onun ardınca qaçsa da, çata bilmədi: dəcəl Pinokkio taxta ayaqlarının üzərində dovşan kimi tullanaraq sürətlə uzaqlaşırdı.
Ceppeto əlacsız qalıb qışqırmağa başladı:
– Tutun onu! Tutun onu!
Di gəl, ətrafdakılar Taxta Oğlancığazı görən kimi təəccübdən yerlərində donub-qalırdılar. Bəziləri isə bu məzəli mənzərə qarşısında qarınlarını tutub yıxılanadək şaqqanaq çəkirdilər.
Xoşbəxtlikdən haradansa bir polis nəfəri peyda oldu. O, öncə elə bildi ki, qoca Ceppeto dayçasının dalınca düşüb. Polis dərhal atı tutub sahibinə qaytarmağı qərara aldı.
Pinokkio görəndə ki, polis nəfəri onun yolunu kəsib, fənd işlətmək fikrinə düşdü. Polisin ayaqları arasından sivişib keçmək istədi, lakin uğursuzluğa düçar oldu.
Polis çevik bir hərəkətlə Pinokkionun burnundan yapışdı və onu Ceppetoya təslim etdi. Ceppeto Oğlancığazın boynundan yapışıb evə aparmağa başladı. O, yolboyu başını qəzəblə sağa-sola tərpədərək Pinokkionu hədələyirdi:
– Evə çataq, sənin payını verəcəyəm, buna heç şübhən olmasın!
Axırda bu hədələrdən canına vicvicə düşən Taxta Oğlancığaz özünü torpağa atdı və bir müddət yerindən tərpənmədi. Ceppeto ha əlləşdisə, onu yerdən qaldıra bilmədi. Tezliklə onun ətrafına çoxlu adam toplaşdı. Hadisə yerinə gələn polis Oğlancığazı azad elədi və əvəzində yazıq Ceppetonu tutub saxladı. O, qoca dülgəri Pinokkioya qarşı yaxşı rəftar etməməkdə təqsirləndirdi. Həbsxanaya aparılan Ceppeto yolboyu hönkürüb-ağlayır və deyirdi:
– Naşükür oğlan! Mən səndən tərbiyəli bir Taxta Oğlancığaz düzəltmək istəyirdim. Ancaq gör sən neylədin! Mənə əcəb olur. Başıma bu işlərin gələcəyini gərək lap əvvəldən nəzərə alaydım!
3
Beləliklə, günahsız Ceppeto həbsə atıldı, ədəbsiz Pinokkio isə birbaşa evə gəldi. O, evin açıq qapısından içəri keçdi, cəftəni bağladı, yerə sərilib dərindən nəfəs aldı.
Bir az keçmişdi ki, Taxta Oğlancığaz pıçıltı eşitdi:
– Kri-kri-kri…
Pinokkio qorxu içərisində soruşdu:
– Məni çağıran kimdir?
– Mənəm!
– Sən kimsən?
– Mən Danışan İşıldaböcəyəm. Artıq yüz il olar ki, bu otaqda yaşayıram.
Pinokkio başını çevirəndə İşıldaböcəyi gördü, bu iri böcək divarboyu asta-asta üzüyuxarı qalxırdı.
Taxta Oğlancığaz dedi:
– Artıq bura mənim otağımdır. Zəhmət olmasa, evimdən cəhənnəm ol!
Danışan İşıldaböcək etiraz elədi:
– Sənə bir həqiqəti söyləməyincə heç yana gedən deyiləm. Valideynlərinə qarşı çıxan və ağılsızlıqları ucbatından ata evini tərk eləyən övladlar xeyir tapmırlar. Onlar tez-gec peşman olurlar.
– Qulağımın dibində nə qədər vızıldayırsan, vızılda. Mən bir şeyi bilirəm ki, sabah səhər artıq burada olmayacağam. Qalsam, başqa uşaqlar kimi darıxdırıcı həyat sürəcəyəm: məni məktəbə göndərəcəklər, oxumağa məcbur edəcəklər. Öz aramızda qalsın, sənə deyim ki, bir damcı da olsun, oxumaq fikrim yoxdur. Kəpənəklərin dalınca qaçmaq, ağaca dırmaşmaq, quş balalarını yuvadan oğurlamaq ondan qat-qat maraqlıdır.
– Ay yazıq, ay səfeh, məgər sən bilmirsən ki, belədə uzunqulaqdan bir fərqin olmayacaq, səni heç kəs adam yerinə qoymayacaq!
Pinokkio möhkəm əsəbiləşdi:
– Ağzını yum, qoca xeyirsöyləməz!
Səbirli və müdrik İşıldaböcək Oğlancığazın dediklərindən bir qram da incimədi və sözlərinə davam elədi:
– Məktəbə getmək istəmirsənsə, barı bir sənət öyrən. Yoxsa çörəyini alın tərinlə qazanmaq fikrin də yoxdur?
Səbri getdikcə daralan Pinokkio dərhal ona cavab verdi:
– Sənət öyrənmək fikrim qəti yoxdur. Deyim niyə? Çünki bütün sənətlərin içərisində ürəyimcə olan biri var, o da yemək, içmək, kef çəkmək və səhərdən axşamadək avaralanmaqdır.
Danışan İşıldaböcək özünəxas təmkinlə dedi:
– Yadında saxla, bu işlə məşğul olanların hamısının sonu həmişə ya həbsxana, ya da xəstəxana olur.
– Sözlərinə diqqət elə, qoca xeyirsöyləməz. Əsəbiləşsəm, səninçün heç yaxşı olmayacaq!
– Bədbəxt Pinokkio, mənim sənə, həqiqətən də, yazığım gəlir!
– Niyə?
– Çünki sən Taxta Oğlancığazsan və başın da taxta kimi işləyir!
Bu sözləri eşidən Pinokkio qəzəblə yerindən atıldı, piştaxtadan taxta çəkici götürüb onu Danışan İşıldaböcəyə tərəf qolazladı.
Bəlkə də, Pinokkio zərbənin hədəfə dəyəcəyini düşünmürdü, lakin bədbəxtlikdən çəkic yazıq İşıldaböcəyin düz başına düşdü və o, sonuncu dəfə «kri-kri-kri» deyib ölü kimi divara yapışdı.
4
Gecə Pinokkionun yadına düşdü ki, səhərdən dilinə bir şey dəyməyib. Onun qarnı acından quruldayırdı. O bütün otağı ələk-vələk elədi, hər künc-bucağa baxdı, amma dişə dəyəsi heç nə tapmadı. Aclıq getdikcə güc gəlirdi. Nəhayət, Pinokkio bütün qüvvəsini itirərək ağlamağa başladı:
– İşıldaböcək haqlı idi. Gərək atamı incitməyəydim, onun üzünə ağ olmayaydım. Əgər atam mənim ucbatımdan həbsə düşməsəydi, indi mən də acından ölməzdim. Atam mənə dadlı yeməklər hazırlayardı. Ax, ax, aclıq nə pis şeydir!
Birdən o, zibil qalağı içərisində ağ, dəyirmi bir şey gördü. Bu, toyuq yumurtası idi. Sevincindən gözləri parlayan Pinokkio yumurtanı əlində o tərəf-bu tərəfə fırladı, onu sığallayıb öpməyə başladı. Tavanı sobaya qoyub içinə yağ əvəzinə bir az su süzdü, su buxarlanan kimi yumurtanı qırıb tavaya tökdü. Lakin yumurtanın içərisindən ağ-sarı maye yerinə canlı bir cücə çıxdı. Cücə nəzakətlə təzim eləyib dedi:
– Sizə çox minnətdaram, cənab Pinokkio! Məni yumurtanın qabığını qırmaq əzabından xilas etdiniz. Görüşənədək. Salamat qalın!
Cücə bu sözləri deyib kiçik qanadlarını gərdi və açıq pəncərədən uçaraq gözdən itdi.
Yazıq Pinokkio özünə gələndə dərddən ayağını yerə döyəcləyərək ağlamağa başladı. O, bayaqkı sözlərini təkrarlayırdı:
– İşıldaböcək haqlı idi. Gərək atamı incitməyəydim. Əgər o, indi evdə olsaydı, mən acından ölməzdim.
Pinokkionun qarnındakı sancı getdikcə artırdı. O, əzablarını azaltmaq üçün yaxınlıqdakı evlərə baş çəkməyi qərara aldı. Bəlkə, elə bir xeyirxah adam tapılacaqdı ki, ona bir tikə çörək versin.
Soyuq qış gecəsi idi. İldırım çaxır, göy guruldayırdı. Pinokkio ildırımdan qorxsa da, aclıq ona güc gəldi. Evdən çıxıb qapını arxasınca örtdü. Ətrafda inc-cins gözə dəymirdi. Dükanlar, evlərin qapı-pəncərələri bağlı idi. Küçələrdə it-pişik belə yox idi.
Acından taqəti kəsilmiş Pinokkio bir-bir qapıların zəngini çalır, ümid edirdi ki, hansısa evdə onu xoşüzlə qarşılayan tapılacaq. Ancaq evinin qapısını açan bircə nəfər də yox idi. Nəhayət, pəncərələrin birindən gecə paltarı geymiş bir qoca boylandı. O, əsəbi səslə soruşdu:
– Gecənin bu vaxtı sizə nə lazımdır?
– Xahiş edirəm, bir parça çörək verin.
– Gözlə, indi qayıdıram.
Qoca elə düşündü ki, bu oğlan gecələr camaatın yuxusunu ərşə çəkməkdən həzz alan avara gənclərdən biridir. Yarım dəqiqə sonra qoca yenidən pəncərəni açıb qışqırdı:
– Şlyapanı pəncərənin altına tut!
Pinokkio dərhal papağını çıxardı. Elə həmin andaca şırıltı ilə üstünə tökülən su onu başdan-ayağa islatdı.
Taxta Oğlancığaz üst-başı su içində evə qayıtdı. Artıq yorğunluqdan və aclıqdan ayaq üstə güclə dayanırdı. Pinokkio sobanın qarşısında oturub soyuqdan titrəyən ayaqlarını qızdırmağa başladı. Beləcə də yuxuya getdi.
Səhərə yaxın qapının döyülməsinə oyandı. Gələn Ceppeto idi.
5
Bədbəxt Pinokkio yuxudan tam oyanmamışdı, buna görə də ayaqlarının sobada yandığından xəbərsiz idi. Atasının səsini eşidən kimi düşünmədən yerindən atılıb qapıya tərəf getmək istədi. Lakin iki-üç addım atandan sonra yerə yıxıldı.
Küçədən Ceppetonun səsi eşidildi:
– Qapını aç!
Taxta Oğlancığaz ağlaya-ağlaya cavab verdi:
– Ata, mən bacarmıram.
– Niyə?
– Kimsə ayaqlarımı yeyib.
– Kim?
– Pişik.
Ceppeto Oğlancığazın sözlərinə inanmadı və acıqla təkrarladı:
– Qapını aç deyirəm, yoxsa sənə gününü göstərəcəyəm!
– Düzünü deyirəm, ayaq üstə dura bilmirəm. Mən yazıq bundan sonra bütün ömrüm boyu diz üstə sürünməli olacağam!
Ceppeto yenə ona inanmadı, düşündü ki, bütün bunlar Taxta Oğlancığazın növbəti hoqqasıdır. Odur ki birtəhər divara dırmaşıb pəncərədən evə keçdi. O, Pinokkionun yerə sərildiyini və həqiqətən, tərpənə bilmədiyini görəndə ürəyi ağrıdı. Taxta Oğlancığazı qucağına alıb öpməyə başladı. Ceppeto göz yaşlarını saxlaya bilmir, hönkürərək deyirdi:
– Mənim əziz Pinokkiom, sən niyə bu günə düşmüsən axı?
Taxta Oğlancığaz başına gələnləri hıçqıra-hıçqıra qocaya danışdı. Ceppeto onun dediklərindən bircə bunu anladı ki, Oğlancığaz acından ölür. Cibindən üç armud çıxarıb ona verdi.
– Bu üç armud, əslində, mənim səhər yeməyim idi, lakin onları ürəklə sənə bağışlayıram.
Taxta Oğlancığaz armudları yeyib-qurtaran kimi yenidən ağlamağa başladı. İndi də özü üçün təzə ayaqlar istəyirdi. Lakin Ceppeto düz günortayacan onun ağlayıb-zarımasına fikir vermədi. Çünki dəcəlliyinə görə Oğlancığazı cəzalandırmaq fikrində idi.
Nəhayət, qoca dilləndi:
– Niyə sənin üçün təzə ayaqlar düzəldim ki? Yenə əlimdən qaçasan və məni zibilə salasan deyə?
Taxta Oğlancığaz içini çəkərək dedi:
– Söz verirəm, özümü yaxşı aparacağam, məktəbə gedəcəyəm, sənət öyrənəcəyəm və sizə qoca vaxtınızda arxa-dayaq olacağam.
Ceppeto özünü əsəbi göstərməyə çalışsa da, gözləri dolmuşdu: onun Pinokkioya getdikcə daha çox yazığı gəlirdi. Odur ki başqa söz söyləmədi. Alətlərini və yaxşı qurudulmuş iki ağac parçasını götürüb işə başladı.
Bir saat sonra yeni ayaqlar hazır idi.
Taxta Oğlancığaz yeni ayaqlarını hiss eləyən kimi dərhal stuldan qalxdı, onları yerindəcə tərpətməyə, qaçmağa, əyilib-qalxmağa başladı. O sanki sevincindən dəli olmuşdu.
Pinokkio atasına dedi:
– Mənimçün elədiyiniz bütün bu yaxşılıqların əvəzində dərhal məktəbə getmək istəyirəm. Lakin bunun üçün mənə geyim lazımdır.
Yoxsul Ceppetonun cibində bir qəpik də yox idi. Buna görə də o, Pinokkioya kağızdan kostyum, ağac qabığından bir cüt çəkmə və çörəyin yumşaq yerindən papaq düzəltdi.
Pinokkio dedi:
– Mən yenə də məktəbə gedə bilmərəm, çünki əlifba kitabım yoxdur.
– Haqlısan. Ancaq əlifba kitabını necə alaq? Axı pulumuz yoxdur.
Xeyli götür-qoydan sonra qoca köhnə, sürtülmüş, yırtıq məxmər gödəkçəsini götürüb evdən çıxdı.
Tezliklə əlində əlifba kitabı ilə geri qayıtdı, lakin Ceppetonun gödəkçəsi əynində deyildi. Bayırda qar yağırdı, qoca isə evə nazik köynəkdə qayıtmışdı.
– Bəs gödəkçəniz hanı?
– Onu satdım.
– Niyə?
– Mənə isti idi.
Pinokkio işin nə yerdə olduğunu dərhal başa düşdü. Qocanın boynuna sarılıb üz-gözündən öpdü.
6
Qar kəsən kimi Pinokkio əlifba kitabını qoltuğuna vurub məktəbə yollandı. Yolda onun ağlına cürbəcür fikirlər gəlirdi:
– Bu gün məktəbdə oxumağı, sabah yazmağı, birisi gün saymağı öyrənəcəyəm. Mən zirək oğlanam axı, tezliklə çoxlu pul qazanacağam. Bu pula atama elə qəşəng gödəkçə alacağam ki, özü qızıl-gümüşdən, düymələri isə qiymətli daşlardan olsun. Atam, həqiqətən də, buna layiqdir. Mən məktəbə gedim, oxuyub adam olum deyə bu soyuqda öz gödəkçəsini satdı. İndi o, nazik bir köynəkdə qalıb. Qışı bu köynəkdə keçirməli olacaq. Ancaq atalar öz uşaqları üçün belə fədakarlıq eləyə bilərlər!
Elə bu sözləri öz-özünə yenicə deyib qurtarmışdı ki, uzaqdan şeypur və təbil səslərini eşitdi. Bir az dayanıb diqqət kəsildi. Səslər dəniz sahilindəki balaca kənddən gəlirdi.
Bir andaca Pinokkio bayaqkı fikirlərindən əl çəkdi və ürəyində dedi: «Bu gün musiqi dinləməyə gedirəm, məktəb qaçmır ki… Ora sabah da gedə bilərəm».
Taxta Oğlancığaz qaça-qaça özünü meydançadakı izdihamın arasına atdı. Camaat taxtadan hazırlanmış səhnənin qarşısında toplaşmışdı. Səhnənin üzərindən kətan pərdə asılmışdı.
Pinokkio balaca bir uşaqdan öyrəndi ki, tamaşaya baxmaq üçün dörd soldo ödəməlidir. Maraq hissi ona güc gəldi. Taxta Oğlancığaz abır-həyanı unudub balaca oğlandan soruşdu:
– Sabahadək mənə dörd soldo borc verməzsən?
– İstəyərdim, lakin həftənin bu günü borc vermək mənə düşmür.
– Bəlkə, gödəkçəmi sənə satım?
– Sənin kağız gödəkçən nəyimə lazımdır? Yağışa düşən kimi zay olacaq.
– Bəlkə, çəkmələrimi alasan?
– Onlar yalnız sobanı qalamaq üçün yarayar.
– Papağıma nə qədər pul verərsən?
– Bu ki çörəkdən hazırlanıb! Neyləyirəm onu? Başımda siçanlar yuva salsın?
Axırda Pinokkio sonuncu təklifini elədi:
– Bəlkə, mənim təzə əlifba kitabımı alasan, hə?
Oğlan buna da razılaşmadı. Elə bu zaman bayaqdan onların söhbətinə qulaq asan cır-cındır alverçisi bir dəqiqənin içindəcə irəli çıxıb çığırdı:
– Əlifba kitabını mən alıram.
Bu vaxt yazıq Ceppeto evdə nazik bir köynəkdəcə soyuqdan titrəyirdi…
7
Nəhayət, kətan pərdə qaldırıldı, tamaşa başladı.
Taxta kuklalar – Arlekin və Pulçinella səhnədə idilər, onlar həmişəki kimi dava-dalaş salmışdılar. Bir-birinə ağızlarına gələni deyirdilər. Kuklalara baxan tamaşaçılar qarınlarını tutub gülürdülər.
Qəfildən Arlekin tamaşanı yarıda kəsib əlini tamaşaçılara tərəf uzatdı. O, qorxunc bir səslə çığırdı:
– İlahi! Bu, yuxudur, ya gerçək? Mən orada Pinokkionu görürəm! Özüdür ki var.
Pulçinella onun səsinə səs verdi:
– Doğrudan da, Pinokkiodur!
Pərdənin arxasından başını çıxarıb baxan senyora Rozaura da onun sözlərini təsdiqlədi.
Kuklalar hamısı birdən:
– Pinokkio, bizim qardaşımız Pinokkio! Yaşasın Pinokkio! – deyə qışqıraraq qaça-qaça səhnəyə çıxdılar.
Arlekin çığırdı:
– Pinokkio, bura, yanıma qalx. Gəl taxta bacı-qardaşlarını qucaqla!
Pinokkio iki dəfə hoppanandan sonra dirijorun başına düşdü, oradan da səhnəyə tullandı. Aktyor bacı-qardaşları Pinokkionu çiyinlərinə alıb təntənəylə səhnənin yuxarı başına apardılar.
Qəfildən kuklaların sahibi olan qorxunc, nəhəng, eybəcər bir cənab göründü. Onun mürəkkəb ləkəsi kimi qara, pırtlaşıq saqqalı yerlə sürünürdü. Bu nəhəng cənab yeriyərkən tez-tez öz uzun saqqalını tapdalamalı olurdu. Onun ağzı sobaya, gözləri isə içərisində şam yanan qırmızı şüşə fənərə bənzəyirdi. Nəhəngin əlində ilandan və tülkü quyruğundan hörülmüş qamçı vardı.
O, səhnədə görünən kimi ətrafa elə bir sükut çökdü ki, milçək uçsa, vızıltısı eşidilərdi. Yazıq kuklaları əsməcə tutdu.
Kuklaların sahibi xırıltılı səsiylə Pinokkiodan soruşdu:
– Mənim teatrımda nə hoqqa çıxarırsan?
– İnanın, zati-aliləri, mənim heç bir günahım yoxdur. Məni səhnəyə taxta bacı-qardaşlarım dəvət edib.
– Yaxşı, səninlə sonra danışarıq.
Tamaşadan sonra Mancafoko adlı nəhəng cənab mətbəxə gedib özünə quzu ətindən yemək hazırlamağa başladı. Ocaqda yandırmaq üçün odunun çatışmadığını görüb kuklalara əmr elədi ki, Pinokkionu onun yanına gətirsinlər. Çünki o, quru ağacdan hazırlanmışdı və sobada daha yaxşı yanacaqdı.
Nəhəng cənabın əmrini eşidən Arlekin və Pulçinella ağalarının niyyətini başa düşdülər. Əvvəlcə Pinokkionu çağırmağa tərəddüd etsələr də, axırda onun sözünə qulaq asmağa məcbur oldular. Pinokkionun «ölmək istəmirəm» deyə yalvarması Mancafokonun ürəyinə rəhm saldı və nəhəng cənab onu bağışladı.
8
Teatr sahibinin qəribə bir vərdişi vardı: kiməsə yazığı gələndə daldabal asqırmağa başlayırdı. Bu dəfə də belə oldu. Doyunca asqırandan sonra o, Pinokkioya baxıb bağırdı:
– Bəsdir ağlayıb-sıtqadın! De görüm, valideynlərin sağdır?
– Atam sağdır. Anamın heç üzünü də görməmişəm.
– Səni ocağa atsam, atan bu dərdə dözməz! Ona yazığım gəlir. Lakin çox acmışam, quzunu qızartmaq üçün odunum da azdır, gərək sənin yerinə kuklalarımdan birini yandıram. Ey, mühafizəçilər, haradasınız? Arlekini tutub ocağa atın!
Ağac parçasından düzəldilmiş əli qılınclı arıq, uzun iki mühafizəçi dərhal irəli çıxdı. İşi belə görən Arlekinin əl-ayağı bir-birinə dolaşdı, sonra da özünü itirib yerə yıxıldı.
Pinokkionun ürəyi dözmədi, ağanın ayaqlarına düşüb ağlamağa başladı:
– Onu bağışlayın, əlahəzrət! Ya da elə məni ocağa atın. Qoymaram ki, yazıq Arlekin mənim yerimə ölsün!
Pinokkionun bu sözləri bütün kuklaları kövrəltdi. Hətta taxtadan düzəldilmiş mühafizəçilər də ağlamağa başladılar. Mancafokonun ürəyi bu dəfə də dözmədi. O, yenidən asqırmağa başladı. Asqırıb qurtardıqdan sonra isə qəfildən Pinokkionu qucaqlayıb dedi:
– Sən yaxşı oğlansan! Bu gün mən quzu ətini ala-çiy də yeyə bilərəm. Lakin gələn dəfə belə olmayacaq!
Kuklalar Arlekinin bağışlandığını eşidəndə səhnəyə qaçıb bütün işıqları yandırdılar, dan yeri ağarıncaya qədər oxuyub-oynadılar.
Mancafoko ertəsi gün Pinokkionu yanına çağırıb ondan başına gələnləri nağıl etməsini istədi. Pinokkiodan atasının fədakarlığı barədə öyrənən ağa ona beş qızıl sikkə verib tapşırdı ki, bu pulları qoca Ceppetoya çatdırsın.
Pinokkio teatr sahibinə xeyli minnətdarlıq elədi, kuklaların hamısını öpdü, mühafizəçiləri bağrına basdı və xoşbəxt şəkildə evə tərəf yola düzəldi.
* * *
Çox getməmişdi ki, küçədə Axsaq Tülküyə və Kor Pişiyə rast gəldi. Kor Pişik Axsaq Tülkünün qolundan yapışmışdı ki, rahat gəzə bilsin. Əvəzində isə Axsaq Tülkü hər iki gözü tutulmuş Pişiyə bələdçilik edirdi.
Taxta Oğlancığazı görən Tülkü onu yanına çağırıb mehribanlıqla təzim elədi və dedi:
– Sabahın xeyir, Pinokkio.
– Sabahın xeyir. Adımı haradan bilirsən?
– Sənin atanı yaxşı tanıyıram.
– Onu harada görmüsən?
– Axşam gördüm. Evinizin yanında dayanmışdı.
– Nə edirdi?
– Əynində nazik köynək vardı və soyuqdan möhkəm titrəyirdi.
– Yazıq atam! Lakin şükürlər olsun, bundan sonra o, soyuqdan titrəməyəcək.
– Nə üçün?
– Çünki mən artıq varlı adamam.
Tülkü istehzayla güldü:
– Sənsən varlı adam?
Pişik də istehzayla gülümsədi.
Pinokkio əsəbiləşdi:
– Burada gülməli heç nə yoxdur! Ürəyiniz paxıllıqdan partlasa da, deyəcəyəm, əgər belə işlərdən ağlınız nəsə kəsirsə, bilin ki, mənim beş qızıl sikkəm var.
Pinokkio pulları çıxarıb onlara göstərdi.
Tülkü soruşdu:
– Bu pulları neyləyəcəksən?
Taxta Oğlancığaz həvəslə cavab verdi:
– İlk növbədə atama yeni gödəkçə, sonra özümə əlifba kitabı alacağam. Məktəbə gedəcəyəm, dərslərimi yaxşı oxuyacağam və sənət sahibi olacağam.
Onlar bir müddət birlikdə getdikdən sonra Axsaq Tülkü qəfildən dayandı və üzünü Pinokkioya tutub dedi:
– İstəyirsən, qızıl sikkələrin qatbaqat artsın? Beş sikkə dönüb yüz, min, hətta iki min olsun? Bu, çox asandır. Bizimlə Axmaqlar ölkəsinə getməyin kifayətdir.
Pinokkio bir dəqiqə düşündü, sonra isə qətiyyətlə dedi:
– Yox, getmirəm. Evdə məni atam gözləyir. Yazıq qoca, yəqin, dünən evə qayıtmadığım üçün çox narahatdır. Heyif ki, mən yaramaz uşaq olmuşam. Gərək Danışan İşıldaböcəyin sözlərinə qulaq asaydım. O, çox haqlı idi. Düz deyirdi ki, sözə baxmayan uşaqların axırı yaxşı olmur. Bax dünən axşam Mancafokonun teatrında başıma gəlməyən qalmadı. Az qala ölümdən döndüm. Ax, ax, indi də yadıma düşəndə qorxudan tir-tir əsirəm!
– Yaxşıca düşün, Pinokkio, qismətinə təpik atma, – deyə Axsaq Tülkü təklifini təkrarladı.
Kor Pişik də Tülkünün sözlərinə qüvvət verdi:
– Tülkü haqlıdır. Məncə də, qismətinə təpik atma!
Axsaq Tülkü yenidən dilləndi:
– Unutma, beş sikkən sabaha qədər iki min sikkəyə çevrilə bilər.
Kor Pişik bu dəfə də onun sözlərinə qüvvət verdi:
– Düz deyir. İki min sikkəyə çevrilə bilər!
Pinokkionun heyrətdən ağzı açıla qaldı.
– Axı bu necə ola bilər?
Tülkü cavab verdi:
– Deyim, qulaq as. Axmaqlar ölkəsində yerləşən Sehrli Tala barədə, yəqin ki, eşitmisən. Orada bir çala qazıb içinə bir sikkə qoyursan, üzərini torpaqla basdırırsan, üstünə iki vedrə su, bir çimdik də duz tökürsən, axşam sakitcə uzanıb yatırsan. Gecə sikkə böyüyür, ağaca çevrilir, sonra gül açır, səhər gün çıxandan sonra talaya gəlib görürsən ki, orada gözəl bir ağac bitib, üstündə də saysız-hesabsız güllər – sikkələr var. Beləcə, hər sikkə beş yüz yeni sikkəyə çevrilir, beşi beşə vur, deməli, səhər sənin iki min beş yüz qızıl sikkən olacaq.
Pinokkio bu dəfə sevincdən atılıb-düşməyə başladı:
– Mən həmin sikkələri yığıb iki minini özümə götürəcəyəm, qalan beş yüzünü isə sizə bağışlayacağam.
Tülkü bu sözlərdən incidi:
– Bizə bağışlayacaqmış. Allah eləməsin! Biz özümüzçün çalışmırıq, biz yalnız başqalarını varlandırmaq istəyirik.
Kor Pişik Axsaq Tülkünün son sözlərini təkrarladı:
– …başqalarını varlandırmaq istəyirik.
Pinokkio fikirləşdi ki, Tülkü də, Pişik də çox mərhəmətli və namusludurlar, onlara inanmaq olar. Beləcə, bir anda atasını da, ona almağı vəd etdiyi yeni gödəkçəni də, əlifba kitabını da unutdu. Dedi:
– Elə isə, yubanmayaq! Axmaqlar ölkəsinə yollanmağın vaxtıdır.
Beləcə, Pinokkio, Axsaq Tülkü və Kor Pişik yola düzəldilər. Axşama yaxın «Qırmızı Xərçəng» meyxanasına çatdılar. İçəri keçib üçü də bir masa arxasında əyləşdilər. Pinokkio dostlarından az yedi. Bütün fikri-zikri qızıl sikkələrin yanında idi.
Şam yeməyindən sonra Axsaq Tülkü meyxana sahibindən özüylə dostu Kor Pişiyə və Pinokkioya iki ayrı otaq sifariş elədi:
– Yolumuz uzundur, bir az gözümüzün acısını alaq. Gecəyarısı bizi oyadarsınız ki, səyahətimizə davam edək.
Meyxana sahibi:
– Baş üstə, senyorlar, – deyib Tülküylə Pişiyə göz vurdu. Bu o demək idi ki, sizin nə demək istədiyinizi yaxşı başa düşdüm.
9
Pinokkio gün ərzində çox yorulduğundan yerinə uzanan kimi yatmışdı. O, yuxuda üstündə qızıl sikkələr bitmiş ağaca əlini yenicə uzatmışdı ki, qapı taqqıltısına oyandı. Gələn meyxana sahibi idi. Gecəyarısı olduğunu xəbər vermək istəyirdi.
Axsaq Tülküylə Kor Pişik iki saat əvvəl çıxıb getmişdilər. Məgər Pişiyə xəbər gəlmişdi ki, böyük balasının pəncəsi donub və o, ölüm təhlükəsiylə üz-üzədir.
Dostları sabah dan yeri ağaranda onu Sehrli Talada gözləyəcəkdilər.
Pinokkio cibindən bir sikkə çıxarıb dünənki naharın pulunu verdi. O, meyxanadan çıxanda hər yer zülmət qaranlıq idi. Birdən Taxta Oğlancığaz kötüyün üzərində zəif bir işıq gördü, bu, balaca bir böcək idi.
Pinokkio soruşdu:
– Sən kimsən?
Balaca həşəratın səsi sanki quyunun dibindən gəlirdi:
– Mən Danışan İşıldaböcəyin kölgəsiyəm. Sənə bir məsləhətim var. Elə indicə evə qayıt və cibində qalan dörd sikkəni atana ver. Sən gedəndən bəri o, durmadan ağlayır. Hə, bir də, səni asan yolla, bir göz qırpımında varlandıracaqlarını vəd edənlərə əsla inanma. Belələri ya axmaqdırlar, ya da fırıldaqçı. Yadında saxla, öyüd-nəsihət dinləməyən uşaqlar gec-tez peşman olurlar.
– Yenə boş-boş danışırsan. Səni dinləməyə nə vaxtım var, nə də həvəsim. Gecən xeyrə qalsın, İşıldaböcək.
– Xeyrə qarşı, Pinokkio. Özünü xəta-bəladan və soyğunçulardan qoru!
Bunu deyib Danışan İşıldaböcək qəfildən qeybə çəkildi. Ətraf yenidən zil qaranlığa büründü.
Bu zaman Pinokkio arxadan kolların arasında yarpaqların xışıldadığını eşitdi. Geri çevriləndə kömür çuvallarına bürünmüş iki qorxunc fiqur gördü. Barmaqlarının ucunda yeriyən bu fiqurlar onu izləyirdilər. Pinokkio düşündü ki, onlar soyğunçulardır. Başqa yer tapmadığından əlindəki dörd sikkəni dilinin altında gizlətdi. Qaçıb aradan çıxmaq istəyirdi ki, qulağının dibində səs eşitdi:
– Ölmək istəmirsənsə, pullarını bura ver!
Pinokkio cavab verə bilmədi, çünki sikkələri dilinin altında gizlətmişdi. Üz-gözünü bürüşdürüb əl-qol hərəkətləri etməyə başladı. O bununla soyğunçuları inandırmaq istəyirdi ki, cibində bir qəpik də yoxdur.
Hündürboylu soyğunçu dedi:
– Pullarını bizə ver, yoxsa səni öldürəcəyik.
Digər soyğunçu onun dediyi son sözü təkrarladı:
– …öldürəcəyik.
Pinokkio çarəsizliklə qışqırdı:
– Yalvarıram, mənə toxunmayın. Atama yazığınız gəlsin, o mənim yoxluğuma dözə bilməz!
Bu sözləri deyəndə ağzındakı sikkələr göründü.
– Demək, pulları ağzında gizlətmisən, yaramaz. Tez onları yerə tüpür! – bunu deyib soyğunçulardan biri Pinokkionun burnundan, digəri çənəsindən yapışdı. Bəstəboy soyğunçu cibindən iti bıçaq çıxarıb Pinokkionun dişlərini aralamaq istədi. Lakin Taxta Oğlancığaz ildırım sürəti ilə onun əlini tutdu. Soyğunçunun ətini dişləyib yerə tüpürəndə təəccübdən Pinokkionun matı-qutu qurudu – yerə düşən pişik pəncəsi idi!
Taxta Oğlancığaz soyğunçuların əlindən çıxıb qaçmağa başladı. Soyğunçular isə onu qarabaqara izləyirdilər.
Xeyli qaçandan sonra Pinokkio yaxınlıqda bir ev gördü. Qapını döydü.
Pəncərədən mavi saçlı bir qız göründü. Pinokkio ona yalvardı:
– Ey gözəl qız, qapını aç. Mənə yazığın gəlsin!..
Mavi saçlı qız qapını açanadək bayaqdan bəri Pinokkionu izləyən qarətçilər bıçağı onun böyrünə dirədilər. Xoşbəxtlikdən Taxta Oğlancığaz möhkəm ağacdan hazırlanmışdı, bıçaq ona dəyən kimi parça-parça oldu.
Qarətçilərdən biri dedi:
– Aydındır, onu asmaq lazımdır!
Digəri təkrarladı:
– Asmaq lazımdır!
Soyğunçular Oğlancığazı sürüyə-sürüyə meşəyə apardılar, əlini-qolunu bağladılar, boynuna ip keçirib ağacdan asdılar. Sonra yamyaşıl otların üzərində oturub onun canını tapşıracağı anı gözlədilər. Beləcə, üç saat keçdi, soyğunçular gözləməkdən yoruldular. Axırda ayağa qalxıb istehza ilə Pinokkioya dedilər:
– Görüşənədək! Sabah biz bura qayıdanda sən ölmüş olacaqsan.
Onlar gedən kimi tufan qopdu. Külək Pinokkionu oyana-buyana yırğalamağa başladı. İlgək Taxta Oğlancığazın boğazını sıxır, ona əzab verirdi. Az qalırdı nəfəsi dayansın. Gözləri qaralmışdı. Ölümün yaxında olduğunu duysa da, ümidini itirmirdi. Düşünürdü ki, ona kömək əli uzadacaq xeyirxah bir adam mütləq tapılacaq…
Lakin bir müddət sonra Pinokkio bu ümidini itirdi, gözlərini yumdu, ölümün gəlib çatmasını gözlədi, çox keçmədən isə tamam hərəkətsiz vəziyyətdə qaldı…
10
Taxta Oğlancığaz meşədə qalsın, sizə kimdən deyək, mavi saçlı gözəl qızdan. Bu mavi saçlı qız min ildən artıqdır ki, meşənin kənarında yaşayırdı, adı da Xeyirxah Pəri idi.
O, Pinokkionun yalvarışını eşidib qapını açmağa gedəndə soyğunçular artıq Taxta Oğlancığazı meşəyə qaçırmışdılar. Xeyirxah Pəri qapını açıb oğlanı kandarda görməyəndə təəccübləndi. Bir müddət sonra pəncərəyə yaxınlaşanda isə şimal küləyinin ağacdan asılmış bədbəxt Pinokkionu o tərəf-bu tərəfə yellədiyini gördü. Qızın Oğlancığaza yazığı gəldi. Üç dəfə əl çaldı, bu işarədən sonra qanad çırpıntısı eşidildi, iri bir Şahin pəncərəyə qondu.
– Əmrinizdəyəm, Xeyirxah Pəri!
– O Böyük Çinar Ağacından asılan Taxta Oğlancığazı görürsən? Ora uç, öz güclü dimdiyinlə onu ilgəkdən qurtar və astaca otların üzərinə qoy.
Şahin «Baş üstə!» dedi, dərhal qanadlanıb havaya qalxdı və iki dəqiqə sonra geri qayıtdı.
– Necə buyurmuşdunuzsa, elə də elədim, Xeyirxah Pəri!
– O, sağdır?
– Sağdır. Boğazını ilgəkdən xilas edəndə ah çəkdi. Düzdür, səsini güclə eşitdim, ancaq çox keçmədi ki, özünə gəldi. Dedi ki, indi özünü yaxşı hiss edir.
Pəri bu dəfə çəpik çaldı və pudel cinsindən gözəl bir it peyda oldu. O, adam kimi iki ayağı üstə yeriyirdi. Pərinin əmriylə pudel fayton götürüb meşəyə yollandı. Böyük Çinar Ağacına yaxınlaşdı, otların üzərində meyit kimi hərəkətsiz uzanmış Pinokkionu yavaşca qaldırıb faytona mindirdi və Pərinin evinə gətirdi…
Xeyirxah Pəri ətrafdakı ən yaxşı həkimləri çağırdı. Ona öz əliylə dərmanlar içirdi. Pinokkio əvvəl-əvvəl ərköyünlük edir, həbləri içmək istəmirdi. Lakin Xeyirxah Pəri, axır ki, onu yola gətirə bildi.
Pinokkio tezliklə sağaldı. O özünü çox gümrah hiss edirdi. Taxta oğlancığazların belə bir üstünlüyü var: onlar az-az xəstələnir və çox tez sağalırlar.
Xeyirxah Pəri Pinokkionun otaqda keçi kimi atılıb-düşdüyünü görüncə dedi:
– Demək, dərmanlar sənə kömək elədi?
– Əlbəttə, onlar məni həyata qaytardı.
– Bəs niyə onları içmək istəmirdin?
– Biz uşaqlar beləyik, xəstəlikdən çox dərmandan qorxuruq.
– Ayıb olsun! Uşaqlar bilməlidirlər ki, həkimlərin məsləhət gördüyü dərmanları içmək onları nəinki xəstəlikdən xilas edir, lap elə ölümdən qoruyur.
– Düzdür! Gələn dəfə bu qədər tərslik eləməyəcəyəm!
Bundan sonra Xeyirxah Pəri Oğlancığazdan başına gələnləri soruşdu. Pinokkio da hər şeyi bircə-bircə, bizim sizə nəql etdiyimiz kimi danışdı. Onu diqqətlə dinləyən mavi saçlı qız xəbər aldı:
– Bəs indi qızıl sikkələr haradadır?
– Onları itirmişəm.
Lakin Pinokkio yalan deyirdi, qızıl sikkələr cibində idi.
Yalan danışan kimi Taxta Oğlancığazın onsuz da uzun olan burnu bir az da uzanmağa başladı.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/karlo-kollodi/pinokiyo-68289886/) на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.